Tóm tắt lý thuyết lịch sử 12 diễn biến Cách mạng tháng Tám năm 1945

Trong bối cảnh lịch sử Việt Nam và thế giới đầy biến động, Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tâm trí người Việt Nam cũng như trên trường quốc tế. Đây là chủ đề của Bài 6 Lịch sử 12, một chương quan trọng giúp học sinh hiểu rõ về những diễn biến chính của cuộc cách mạng này. 

Bài viết dưới đây sẽ phân tích và giải thích những sự kiện then chốt dẫn đến thành công của Cách mạng tháng Tám, qua đó làm sáng tỏ tầm quan trọng của nó đối với lịch sử Việt Nam. 

Hãy cùng Kiến thức THPT  khám phá và hiểu sâu hơn về những diễn biến này, từ đó nắm bắt được bài học lịch sử đầy ý nghĩa và sự kiện trọng đại này.

Bối cảnh lịch sử Cách mạng tháng Tám năm 1945

Cách mạng tháng Tám năm 1945

Tình hình thế giới

• Đầu tháng 8 năm 1945, quân Đồng minh đã mở các cuộc tấn công vào lực lượng Nhật Bản tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
• Vào các ngày 6 và 9 tháng 8 năm 1945, Hoa Kỳ đã thả bom nguyên tử lên các thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản.
• Đồng thời, Hồng quân Liên Xô cũng tiến hành tấn công, tiêu diệt quân đội Kwantung của Nhật tại Đông Bắc Trung Quốc.
• Ngày 15 tháng 8 năm 1945, Hoàng đế Nhật Bản tuyên bố đầu hàng vô điều kiện trước Đồng minh, chấm dứt Chiến tranh thế giới thứ hai.

Tình hình trong nước

• Quân đội Nhật đã suy yếu, Chính phủ Trần Trọng Kim cảm thấy bối rối và không ổn định.
• Đảng Cộng sản Đông Dương đã chuẩn bị sẵn sàng về chiến lược và phương pháp đấu tranh.
• Ngày 13-8-1945, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã thành lập Ủy ban Khởi nghĩa Toàn quốc, ban hành Quân lệnh số 1 và chính thức phát động lệnh Tổng khởi nghĩa trên toàn quốc.
• Trong các ngày từ 14 đến 15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng đã được tổ chức tại Tân Trào (Tuyên Quang), nhằm thông qua kế hoạch lãnh đạo nhân dân trong cuộc Tổng khởi nghĩa.
• Từ ngày 16 đến 17-8-1945, Đại hội Quốc dân đã được tổ chức tại Tân Trào, ủng hộ chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, thông qua 10 chính sách của Việt Minh, và bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam với Chủ tịch là Hồ Chí Minh.

>> Xem thêm: Lịch sử 12 bài 5 Cộng đồng ASEAN từ ý tưởng đến hiện thực

Diễn biến chính của Cách mạng tháng Tám năm 1945

Bác Hồ độc bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9 tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội

• Vào các ngày 14 và 15 tháng 8 năm 1945, cuộc khởi nghĩa đã giành chiến thắng tại một số xã, huyện ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,…
• Ngày 16 tháng 8, một đơn vị của Giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy đã khởi hành từ Tân Trào để giải phóng thị xã Thái Nguyên.
• Ngày 18 tháng 8, khởi nghĩa giành chiến thắng ở các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.
• Từ ngày 19 đến 25 tháng 8, khởi nghĩa giành chiến thắng tại các địa phương như Hà Nội, Huế, Sài Gòn, Nghệ An, Hà Tĩnh,…
• Ngày 28 tháng 8 năm 1945, Đồng Nai Thượng và Hà Tiên là hai tỉnh cuối cùng giành được quyền lực chính quyền.
• Chiều ngày 30 tháng 8 năm 1945, Vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị, đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chế độ phong kiến tại Việt Nam.
• Ngày 2 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa và bài học kinh nghiệm trong lịch sử

Nguyên nhân

Nguyên nhân chủ quan:

• Chính sách lãnh đạo cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới sự dẫn dắt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là đúng đắn và sáng tạo.
• Tinh thần yêu nước và truyền thống đoàn kết của nhân dân Việt Nam.
• Quá trình chuẩn bị lực lượng một cách bài bản và kỹ lưỡng.

Nguyên nhân khách quan: Thắng lợi của Hồng quân Liên Xô và quân Đồng minh trong cuộc chiến chống lại chủ nghĩa phát xít,…

Ý nghĩa lịch sử

Ý nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945

Đối với Việt Nam

• Chấm dứt hơn 80 năm cai trị của thực dân Pháp và gần 5 năm chiếm đóng của quân phiệt Nhật.
• Dẫn đến việc thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – nhà nước công nông đầu tiên tại Đông Nam Á.
• Mở ra một kỷ nguyên mới với độc lập, tự do, và nhân dân lao động nắm giữ quyền lực,…
• Đảng Cộng sản Đông Dương trở thành đảng cầm quyền, tạo điều kiện cho những thắng lợi tiếp theo của cách mạng Việt Nam.

>> Xem thêm: Giải bài tập lịch sử 12 bài 4 Sự ra đời và phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)

Đối với thế giới

• Đóng góp vào chiến thắng chống lại chủ nghĩa phát xít trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
• Khích lệ các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc đứng lên đấu tranh giành độc lập, đồng thời ảnh hưởng tới quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc ở Lào và Campuchia.

Bài học kinh nghiệm

• Bài học về sự lãnh đạo của Đảng: Đảng cần áp dụng chủ nghĩa Mác-Lênin một cách sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam: chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong việc lãnh đạo cách mạng.
• Bài học về xây dựng và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc: Đảng cần phải huy động và tổ chức mọi lực lượng yêu nước vào mặt trận dân tộc thống nhất để phát huy tối đa sức mạnh của các tầng lớp nhân dân và sức mạnh của sự đoàn kết dân tộc.
• Bài học về xác định thời cơ, tạo và nắm bắt thời cơ: cần phải phân tích chính xác tình hình, chủ động tạo ra thời cơ và kịp thời nắm bắt những thời cơ đó để đẩy mạnh cách mạng tiến tới thành công.
• Bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại: phải kết hợp hài hòa giữa sức mạnh dân tộc với xu thế của thời đại; giữa yếu tố chủ quan và khách quan, trong đó yếu tố chủ quan phải giữ vai trò then chốt.