Soạn bài Đàn ghi ta của Lorca (hay và chi tiết nhất) – Ngữ văn 12

Bài thơ Đàn ghi ta của Lorca viết về cái chết của một nghệ sĩ và niềm tiếc thương cho những đổi mới nghệ thuật của ông. Để giúp độc giả dễ tiếp cận nghệ thuật và nội dung, kienthucthpt sẽ gợi ý cho các bạn soạn bài đàn ghi ta của lorca ngữ văn 12.

Trước khi đọc

Câu 1 trang 48 SGK Ngữ văn 12: Theo bạn, sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ là gì? Hãy dẫn ra một câu thơ, câu văn hoặc một câu danh ngôn nói về điều này.

Trả lời:

– Nhiệm vụ cao cả của người nghệ sĩ là phát huy tài năng của mình để truyền tải những thông điệp ý nghĩa đến khán giả.

– Nhận định về điều này:

• “Thiên hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim con người… ”.
• “Một người nghệ sĩ chân chính phải là một nhà nhân đạo từ trong bản chất”.
• “Một trong những sứ mệnh của người nghệ sĩ là khám phá ra âm thanh kỳ diệu của cuộc sống bình thường”.

Câu 2 trang 48 SGK Ngữ văn 12: Bạn biết gì về đất nước Tây Ban Nha? Nêu những nét văn hóa đặc trưng của đất nước này.

Trả lời:

– Thông tin về đất nước Tây Ban Nha:

• Là một quốc gia thuộc Liên minh châu Âu;
• Khí hậu chia thành ba vùng riêng biệt;
• Ngôn ngữ sử dụng gồm tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha, trong đó tiếng Tây Ban Nha chiếm tỷ lệ sử dụng phổ biến nhất với 74%.

– Nét văn hóa đặc trưng của Tây Ban Nha:

• Nền văn hóa La Mã cổ đại, với các công trình kiến trúc độc đáo như Alhambra và Sagrada Familia;
• Tây Ban Nha nổi tiếng với nghệ thuật flamenco, một loại nhạc và điệu nhảy truyền thống;
• Nền ẩm thực đa dạng và phong phú, với các món ăn nổi tiếng như paella, tapas và sangria;
• Tây Ban Nha cũng có nhiều lễ hội truyền thống, như La Tomatina và Running of the Bulls.

Trong khi đọc

1. Lời đề từ gợi điều gì về người nghệ sĩ Lor – ca?

– Lời đề từ được trích từ bài thơ “Ghi nhớ” của Lorca.

– Câu thơ giống như lời di chúc của Lorca khi ông tiên cảm về cái chết của mình. Sau khi chết, Lorca muốn được chôn cùng với cây đàn, điều này cho thấy tình yêu nghệ thuật của ông, tình yêu của người nghệ sĩ với xứ sở Tây Ban Nha. Lorca biết rằng thi ca của mình một ngày nào đó sẽ trở thành vật cản cho những người đến sau, nên đã di chúc cho những người làm nghệ thuật: hãy chôn vùi nghệ thuật của ông để sáng tạo, để đem đến cái mới cho thi ca, cho nghệ thuật.

2. Chú ý: nhạc tính của dòng thơ miêu tả tiếng đàn.

Li-la li-la li-la: nhịp điệu 2/2/2, tạo cảm giác lặp lại, du dương như tiếng đàn vang lên giữa không gian dữ dội của đất nước.

3. Hình ảnh áo choàng được nhắc lại ở đoạn thơ thứ hai thể hiện điều gì?

Hình ảnh áo choàng được nhắc lại ở đoạn thơ thứ hai: thể hiện cái chết của Lorca, một cái chết bi thảm, tàn bạo và kinh hoàng.

4. Những hình ảnh biểu tượng gợi cảm nhận thế nào về tiếng đàn?

– Những hình ảnh biểu tượng:

• tiếng ghi ta nâu: màu của đất, màu cây đàn, màu làn da,… gợi sự trầm tư, suy nghĩ.
• tiếng ghi ta lá xanh: màu của sự sống, cây cỏ, gợi sự thiết tha, hi vọng.
• tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan: gợi sự bàng hoàng, tức tưởi.
• tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy: gợi sự đau đớn, nghẹn ngào.

5. Hình dung về cái chết và sự bất tử của Lor-ca.

– Hình dung về cái chết của Lorca:

• Bỗng kinh hoàng/ áo choàng bê bết đỏ: Cái chết bất ngờ, dữ dội và đầy bi thương.
• Máu chảy đêm qua/ trên đường trắng ngà: Hình ảnh ẩn dụ cho sự hy sinh của Lorca.
• Đường chỉ tay đứt: Biểu tượng cho sự kết thúc của cuộc đời Lorca.

– Sự bất tử của Lorca:

• Tiếng đàn ròng ròng máu chảy: Tiếng đàn của Lorca vẫn tiếp tục ngân nga, bất chấp cái chết.
• Tiếng đàn không ai chôn cất: Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật của Lorca, sẽ sống mãi trong lòng người.
• Cây đàn ghi ta/ lá hoa rụng đầy: Hình ảnh ẩn dụ cho sự bất tử của nghệ thuật Lorca.

Sau khi đọc

Nội dung chính của bài Đàn ghita của Lorca

Câu 1 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Xác định mạch cảm xúc trong bài thơ.

Trả lời:

Mạch cảm xúc trong bài: niềm xót thương và những suy tư về cuộc giải thoát và sự ra đi của Lorca.

Câu 2 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Nhạc tính của bài thơ được tạo nên bởi những yếu tố nào? Nhận xét về âm hưởng, giọng điệu của thi phẩm này.

Trả lời:

– Nhạc tính của bài thơ được tạo nên bởi các yếu tố:

• Nhịp điệu của từ ngữ khi nhà thơ sử dụng phép điệp câu “li-la li-la li-la” ở đầu và cuối bài thơ tạo ra kết cấu vòng lặp, khơi gợi cho người đọc về một bản nhạc du dương, trầm lắng.
• Phép điệp, lặp lại hình ảnh tiếng ghi ta rất nhiều lần trong bài, khi phiêu lãng, tự do, khi lại dồn dập tha thiết, phẫn nộ: “Hát nghêu ngao…”; “Tiếng ghi ta nâu…”; “Tiếng ghi ta xanh…”; “Tiếng ghi ta tròn…”; “Tiếng ghi ta ròng ròng…”; “Tiếng như cỏ mọc hoang…”
• Sự kết hợp hài hòa giữa các âm hưởng bi tráng, lãng mạn, hiện thực và huyền bí đã tạo nên sức lay động mạnh mẽ cho bài thơ. Bài thơ không chỉ là khúc ca bi tráng về cuộc đời Lorca mà còn là tiếng nói của lòng yêu thương, sự đồng cảm và niềm tin vào sức sống mãnh liệt của nghệ thuật.

Câu 3 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Hình tượng Lor-ca được thể hiện như thế nào trong hai đoạn thơ đầu? Những chi tiết nào trong hai đoạn thơ cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sĩ với đất nước Tây Ban Nha?

Trả lời:

– Hình tượng Lorca được thể hiện là người nghệ sĩ tự do. Những chi tiết trong hai đoạn thơ cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sĩ với đất nước Tây Ban Nha:

• Các hình ảnh: đi lang thang, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn, hát nghêu ngao, li-la,…
• Nghệ thuật đối lập: khát vọng tự do, khát vọng nghệ thuật >< hiện thực tàn bạo: hình tượng người nghệ sĩ Lorca hiện lên tự do, tài hoa, sống giữa thời kỳ tàn bạo của chính trị, của nghệ thuật già nua nhưng vẫn ôm ấp khát vọng đấu tranh vì một nền dân chủ tự do, vì cách tân nghệ thuật.
• Hình tượng Lorca hiện lên với cái chết oan khuất. Những chi tiết trong hai đoạn thơ cho thấy mối quan hệ giữa người nghệ sĩ với đất nước Tây Ban Nha:
• Hình ảnh: áo choàng bê bết đỏ gợi cái chết đớn đau, đột ngột, bất ngờ; nó còn gợi liên tưởng đến những cuộc đấu bò đẫm máu mà đôi khi người nghệ sĩ anh hùng bị tử trận.
• Hình ảnh Lorca bị điệu về bãi bắn/ chàng đi như người mộng du, thể hiện thái độ bỏ quên tất cả, không bận lòng với bất cứ điều gì, kể cả cái chết đang cận kề.

Câu 4 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Đọc hai đoạn thơ 3, 4 và thực hiện các yêu cầu sau:

• Chỉ ra và phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ được tác giả sử dụng khi miêu tả tiếng đàn.
• Nêu ý nghĩa của những hình ảnh mang tính biểu tượng trong hai đoạn thơ.

Trả lời:

* Các biện pháp tu từ được tác giả sử dụng khi miêu tả tiếng đàn:

– So sánh: Tiếng ghi ta như cỏ mọc hoang.

– Nhân hóa: Tiếng ghi ta được nhân hóa thành ròng ròng, giọt nước mắt.

– Ẩn dụ:

• Tiếng ghi ta nâu: tiếng lòng của người nghệ sĩ, biểu thị cho những tâm tư, tình cảm của Lorca.
• Bầu trời cô gái ấy: đất nước Tây Ban Nha.
• Điệp ngữ: tiếng ghi ta.

* Ý nghĩa của những hình ảnh mang tính biểu tượng trong hai đoạn thơ

– Tiếng ghi ta nâu: màu của đất, màu cây đàn, màu làn da,… gợi sự trầm tư, suy nghĩ.

– Tiếng ghi ta lá xanh: màu của sự sống, cây cỏ, gợi sự thiết tha, hy vọng.

– Tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan: gợi sự bàng hoàng, tức tưởi.

– Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy: gợi sự đau đớn, nghẹn ngào.

– Bầu trời cô gái ấy: hình ảnh ẩn dụ cho đất nước Tây Ban Nha. Bầu trời u ám, ảm đạm thể hiện sự đồng cảm của tác giả với những khó khăn, thử thách mà đất nước Tây Ban Nha đang phải đối mặt.

– Hình ảnh máu chảy: biểu tượng cho sự hy sinh của Lorca trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ độc tài Franco.

– Hình ảnh cỏ mọc hoang: thể hiện sức sống phi thường của nghệ thuật và tinh thần bất khuất của con người.

– Hình ảnh giọt nước mắt vầng trăng: biểu tượng cho sự thương tiếc, đau buồn trước sự hy sinh của Lorca.

– Vầng trăng soi bóng xuống giếng sâu: gợi cảm giác u ám, lạnh lẽo, thể hiện sự vĩnh cửu của nỗi buồn.

Câu 5 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Phân tích những hình ảnh đan xen giữa thực và ảo thể hiện cái chết và sự bất tử của Lor-ca trong hai đoạn thơ cuối. Câu thơ kết có thể đem lại ấn tượng và cảm xúc gì cho người đọc?

Trả lời:

– Những hình ảnh đan xen giữa thực và ảo thể hiện cái chết và sự bất tử của Lorca ở hai khổ thơ cuối:

• Hình ảnh đường chỉ tay đã đứt: ẩn dụ về định mệnh nghiệt ngã, số phận con người đã định sẵn.
• Hình ảnh dòng sông rộng vô cùng: ngăn cách hai thế giới của người sống và người đã chết.
• Hình ảnh chàng ném lá bùa cô gái Di gan/ vào xoáy nước: Chàng tượng trưng cho Lorca; lá bùa tượng trưng cho nghệ thuật của Lorca; cô gái Di-gan tượng trưng cho âm nhạc dân gian Tây Ban Nha; xoáy nước tượng trưng cho sự hủy diệt, lãng quên. Ném lá bùa vào xoáy nước thể hiện sự bất lực, tuyệt vọng của Lorca trước sự hủy diệt của nghệ thuật.
• Hình ảnh ghi ta màu bạc: Chiếc ghi ta màu bạc tượng trưng cho nghệ thuật của Lorca. Hành động bơi sang ngang thể hiện sự chuyển tiếp của Lorca sang một thế giới khác, nơi nghệ thuật của ông được tiếp tục cất tiếng với niềm tin vào sức sống mãnh liệt của nghệ thuật Lorca và sự bất tử của tâm hồn nghệ sĩ.

– Câu thơ kết có thể đem lại ấn tượng và cảm xúc cho người đọc: đó là âm thanh tiếng đàn xuất hiện hai lần trong bài thơ. Lần thứ nhất, được vang lên trong không gian dữ dội của đất nước Tây Ban Nha, nó như lời ca tranh đấu. Lần thứ hai, nó vang lên trong lặng im bất chợt, vang lên từ cõi vô cùng và sự bất diệt. “Li-la” còn là tên gọi khác của loài hoa tử đinh hương, loài hoa thường nở rộ ở Tây Ban Nha vào mùa xuân với sắc tím mơ màng, đầy ám ảnh.

>> Xem thêm: Mở bài Tây Tiến khổ 1 hay nhất

Câu 6 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Xác định yếu tố tượng trưng, yếu tố siêu thực trong bài thơ và nhận xét về tác dụng của chúng.

Trả lời:

– Yếu tố tượng trưng:

• Tiếng đàn ghi ta
• Bầu trời cô gái ấy
• Máu chảy
• Cỏ mọc hoang
• Giọt nước mắt vầng trăng
• Long lanh đáy giếng

– Yếu tố siêu thực:

• Hình ảnh bầu trời cô gái ấy: u ám, ảm đạm.
• Hình ảnh máu chảy, nhuộm đỏ áo choàng.
• Hình ảnh giọt nước mắt vầng trăng long lanh đáy giếng

– Tác dụng của yếu tố tượng trưng và siêu thực:

• Thể hiện sự tiếc thương trước sự hy sinh của Lorca, là niềm tin vào sức sống mãnh liệt của nghệ thuật và là lời tố cáo chế độ độc tài Franco tàn bạo.
• Thể hiện phong cách nghệ thuật của tác giả: Thanh Thảo là một nhà thơ có phong cách nghệ thuật độc đáo, với khả năng sáng tạo hình ảnh và sử dụng ngôn ngữ giàu sức gợi cảm.

Câu 7 trang 50 SGK Ngữ văn 12: Bài thơ gợi cho bạn suy nghĩ gì về sức mạnh của nghệ thuật trong đời sống?

Trả lời:

Suy nghĩ về sức mạnh của nghệ thuật trong đời sống:

• Nghệ thuật có sức mạnh lớn trong đời sống của chúng ta.
• Một tác phẩm nghệ thuật không chỉ là nguồn cảm hứng và niềm vui, mà còn kích thích cảm xúc sâu sắc và tạo ra sự tương tác giữa con người.
• Nó thúc đẩy sự sáng tạo và suy ngẫm, đồng thời tạo ra nền văn hóa và danh tính cho một cộng đồng.
• Nó cũng có thể truyền tải những giá trị văn hóa và lịch sử của một dân tộc.
• Sức mạnh của nghệ thuật nằm ở khả năng tạo ra sự tương tác và tác động sâu sắc đến tâm hồn và tư tưởng của con người.
• Qua tác phẩm nghệ thuật, ta còn thấy được vai trò của người nghệ sĩ. Người nghệ sĩ sáng tạo nghệ thuật phải hướng đến cái chân – thiện – mĩ.
• Nghệ thuật ấy phải phản ánh hiện thực cuộc sống, phục vụ cuộc sống và phục vụ con người.

>> Xem thêm: Soạn văn 12 Tuyên ngôn độc lập chi tiết nhất

Kết nối đọc – viết

Bài tập trang 50 SGK Ngữ văn 12: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về một nét đặc sắc trong hình thức biểu đạt của bài thơ.

Trả lời:

Đàn ghi ta của Lorca là tiếng lòng đầy ngưỡng mộ và cảm thương cho số phận bất hạnh của người nghệ sĩ thiên tài Lorca. Bên cạnh việc tái hiện thành công hình tượng Lorca, Thanh Thảo còn thể hiện ẩn ý thông qua lời đề từ. Lời đề từ của bài thơ cũng là di chúc của Lorca: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn.” Đây là câu nói nổi tiếng của Lorca trước khi từ biệt cõi đời.

Thanh Thảo mở đầu bài thơ bằng chính di nguyện của Lorca, một di nguyện vừa thiêng liêng vừa cao thượng. Anh không muốn suốt đời là cái bóng ngăn cản sự phát triển của những tài năng trẻ của đất nước mình. Đây chính là cái tâm của người nghệ sĩ lớn, suốt đời hi sinh cho nghệ thuật và đấu tranh chống phát xít bạo tàn. Về một ý nghĩa khác, đàn ghi ta đã gắn với giây phút cuối cùng của cuộc đời Lorca. Cái chết của người nghệ sĩ ấy và những phẩm chất tài năng của anh đã bắt gặp hồn thơ Thanh Thảo, làm nên thi phẩm tuyệt bút này.