Giải bài tập Lịch sử 11 bài 5 Kết nối tri thức chi tiết nhất

Kiến thức THPT chia sẻ giải chi tiết bài tập Lịch Sử 11 Bài 5: Quá trình xâm lược và cai trị của chủ nghĩa thực dân ở Đông Nam Á sách Kết nối tri thức được trình bày ngắn gọn, dễ hiểu, giúp học sinh thuận lợi trong việc làm bài tập Lịch Sử 11 Bài 5.

Quá trình xâm lược và cai trị của thực dân phương Tây tại Đông Nam Á

Câu 1 trang 32

Khai thác Tư liệu 1(tr.31) và thông tin trong mục, trình bày quá trình thực dân phương Tây xâm lược tại các nước khu vực Đông Nam Á.

Câu trả lời

• Các nước Đông Nam Á hải đảo là mục tiêu đầu tiên thu hút sự chú ý của thực dân phương Tây, bởi khu vực này giàu tài nguyên, có nguồn hương liệu và hàng hoá phong phú, cùng nhiều thương cảng sầm uất trên tuyến đường biển huyết mạch nối liền Đông và Tây.

• Giữa thế kỉ XVI, Philippines chính thức bị thực dân Tây Ban Nha xâm lược và cai trị. Sau cuộc chiến tranh Mỹ – Tây Ban Nha (1898), Philippines trở thành thuộc địa của Mỹ.
• Cuối thế kỉ XVI, thực dân Hà Lan bắt đầu xâm nhập Indonesia. Nhưng phải đến giữa thế kỉ XIX, sau cuộc cạnh tranh quyết liệt với Bồ Đào Nha, Hà Lan mới hoàn thành việc kiểm soát nước này.
• Đầu thế kỉ XX, toàn bộ vùng lãnh thổ ngày nay của Malaysia, Singapore, Brunei rơi vào tay người Anh dưới nhiều hình thức cai trị khác nhau.

• Trải qua gần 4 thế kỉ (đầu thế kỉ XVI đến đầu thế kỉ XX), bằng những thủ đoạn khác nhau, thực dân phương Tây đã hoàn tất quá trình xâm lược các nước khu vực Đông Nam Á hải đảo.

>> Xem thêm: Vị trí và tầm quan trọng của biển Đông tại Việt Nam

Quá trình xâm lược của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á lục địa:

• Quá trình xâm lược của thực dân phương Tây đối với các quốc gia Đông Nam Á lục địa bắt đầu vào thế kỉ XIX, muộn hơn so với các nước Đông Nam Á hải đảo:

• Thực dân Anh sau hơn 60 năm (1824 – 1885) và ba cuộc chiến tranh mới chiếm được Miến Điện (Myanmar).
• Thực dân Pháp phải trải qua rất nhiều cuộc chiến tranh xâm lược kéo dài gần nửa thế kỉ (1858 – 1893) mới hoàn thành việc xâm chiếm ba nước Đông Dương.

• Đến đầu thế kỉ XX, các nước thực dân phương Tây đã hoàn tất quá trình thôn tính Đông Nam Á. Hầu hết các nước thuộc khu vực Đông Nam Á đều trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây.
• Vương quốc Xiêm (Thái Lan) tuy vẫn giữ được độc lập nhưng bị lệ thuộc vào nước ngoài về nhiều mặt và trở thành “vùng đệm” giữa khu vực thuộc địa của Anh và Pháp.

Câu 2 trang 32

Theo em, cách thức tiến hành xâm lược các nước khu vực Đông Nam Á của thực dân phương Tây có những điểm chung gì?

Câu trả lời

• Điểm chung: Trong quá trình xâm lược Đông Nam Á, thực dân phương Tây đã kết hợp nhiều cách thức và thủ đoạn khác nhau trên các phương diện: thương mại, tôn giáo, ngoại giao và quân sự. Cụ thể như sau:

• Về thương mại: Các nước phương Tây lập các đội thuyền buôn, các công ty thương mại, thương điếm để mở rộng vấn đề giao thương với các nước Đông Nam Á.
• Về tôn giáo: Thông qua hoạt động truyền bá Thiên Chúa giáo để tìm hiểu lịch sử, văn hóa, địa lý, đồng thời thăm dò tình hình của các nước Đông Nam Á.
• Về ngoại giao: Ở giai đoạn đầu, chính phủ các nước phương Tây cử đại diện đến Đông Nam Á đề nghị ký kết hiệp ước thương mại; xin phép cho giáo sĩ được hoạt động,… Ở giai đoạn sau, các nước phương Tây thực hiện việc đe dọa, ép buộc các nước Đông Nam Á ký kết các hiệp ước bất bình đẳng.
• Về quân sự: Sử dụng vũ lực nhằm mục đích thôn tính, xâm chiếm đất đai hoặc sử dụng sức mạnh quân sự để đe dọa, gây sức ép về mặt chính trị,…

Câu 3 trang 34

Khai thác tư liệu số 2, 3 và thông tin trong mục, trình bày chi tiết chính sách cai trị của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á.

Câu trả lời

Chính sách cai trị về chính trị

• Sau khi hoàn thành được quá trình xâm lược, thực dân phương Tây thiết lập nền tảng thống trị ở Đông Nam Á dưới nhiều hình thức khác nhau, nhưng đều có một điểm chung là: bên cạnh chính quyền thực dân, các thế lực phong kiến địa phương vẫn được duy trì giống như một công cụ để thi hành chính sách cai trị thuộc địa.
• Về hình thức cai trị, dù các nước thực dân áp đặt cai trị trực tiếp hay gián tiếp, các quyền hành chính, lập pháp, tư pháp, ngoại giao, quân sự… của các thuộc địa đều tập trung trong tay của một đại diện cho chính quyền thực dân.
• Chính sách “chia để trị” là phương thức phổ biến được thực dân phương Tây sử dụng nhằm chia rẽ và làm suy yếu sức mạnh dân tộc của các nước Đông Nam Á.
• Chính quyền thực dân chú trọng xây dựng và sử dụng lực lượng quân đội người bản địa để bảo vệ bộ máy cai trị và đàn áp sự phản kháng của người dân thuộc địa.

>> Xem thêm: Giải bài tập lịch sử 11 về cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Chính sách cai trị về kinh tế: 

• Chính quyền thực dân thực hiện chính sách bóc lột, khai thác các thuộc địa, biến các nước trong khu vực thành nơi cung cấp nguyên liệu và thị trường tiêu thụ hàng hóa, phục vụ lợi ích cho chính quốc xâm lược.

Chính sách cai trị về văn hóa và xã hội:

• Thực dân phương Tây tìm mọi cách để kìm hãm sự phát triển của người dân ở các nước thuộc địa trong tình trạng lạc hậu, nghèo đói;
• Làm xói mòn các giá trị truyền thống của các quốc gia Đông Nam Á.

Công cuộc cải cách ở Vương quốc Xiêm

Câu 1 trang 36

Trình bày những nét chính về công cuộc cải cách ở Xiêm

Câu trả lời

Bối cảnh tiến hành cải cách:

– Giữa thế kỉ XIX, Vương quốc Xiêm đối diện với mối đe dọa xâm lược từ thực dân phương Tây.

– Từ năm 1851, vua Ra-ma IV đã thực hiện cải cách, chủ trương mở cửa buôn bán với nước ngoài. Đặc biệt, từ năm 1868, dưới thời vua Ra-ma V, Xiêm tiến hành hàng loạt cải cách quan trọng về ngoại giao, kinh tế, xã hội, hành chính, giáo dục.

Nội dung cải cách:

– Về kinh tế:

+ Trong nông nghiệp, năm 1874, Chính phủ Xiêm áp dụng biện pháp miễn trừ và giảm thuế nông nghiệp, tạo điều kiện khai khẩn đất mới; đến đầu thế kỉ XX, ban hành các quy định quản lý ruộng đất hiện đại.

+ Trong công nghiệp, Chính phủ khuyến khích ưu tiên đầu tư vào các ngành công nghiệp, đường sắt.

– Về hành chính: Từ năm 1892, Ra-ma V cải cách hành chính theo mô hình phương Tây.

– Về giáo dục: Vua đặc biệt chú trọng công tác giáo dục. Năm 1898, công bố Chương trình giáo dục đầu tiên ở Xiêm.

– Về ngoại giao:

+ Năm 1897, Ra-ma V công du châu Âu, gặp gỡ đại diện các chính phủ Anh, Pháp, Đức, Nga nhằm xóa bỏ các hiệp ước bất bình đẳng đã ký trước đó.

+ Đầu thế kỉ XX, Chính phủ Xiêm ký một số hiệp ước, đồng ý cắt một số vùng lãnh thổ ở Lào, Campuchia, Mã Lai cho Pháp và Anh để bảo vệ nền độc lập.

Kết quả, ý nghĩa:

– Góp phần giải phóng sức lao động, thúc đẩy sản xuất, mở cửa cho hàng hóa xuất khẩu, đưa Vương quốc Xiêm phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa, từng bước hội nhập với các quốc gia trên thế giới.

– Chính phủ Xiêm có thực lực để thực hiện đường lối ngoại giao mềm dẻo, giữ vững nền độc lập và chủ quyền đất nước, không rơi vào tình trạng thuộc địa như các nước còn lại ở Đông Nam Á.

Câu 2 trang 36

Tại sao Xiêm là nước duy nhất ở khu vực Đông Nam Á không trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây?

Câu trả lời

• Xiêm là đất nước duy nhất ở Đông Nam Á không trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây, như sau:

• Khi đối mặt với mối đe dọa xâm lược từ thực dân phương Tây, chính phủ Xiêm đã nhanh chóng thực hiện cải cách toàn diện trên các lĩnh vực: kinh tế, xã hội, hành chính, giáo dục, ngoại giao,… Nhờ những thành tựu của các cải cách này, chính phủ Xiêm đã tăng cường sức mạnh quốc gia, có thực lực để thực hiện đường lối ngoại giao mềm dẻo, giữ vững độc lập và chủ quyền đất nước.
• Hơn nữa, Xiêm có vị trí địa lý đặc biệt. Vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, Xiêm nằm giữa Ấn Độ thuộc Anh (bao gồm Ấn Độ, Miến Điện, Mã Lai) và Đông Dương thuộc Pháp (bao gồm Việt Nam, Lào, Campuchia). Thực tế, cả thực dân Anh và Pháp đều không muốn đụng độ tại Xiêm nên đã biến Xiêm thành “vùng đệm”. 
• Nhận thức được ưu thế về vị trí địa chiến lược của mình, chính phủ Xiêm khéo léo ký kết các hiệp ước, đồng ý cắt một số vùng lãnh thổ thuộc ảnh hưởng của Xiêm ở Lào, Campuchia, Mã Lai cho Pháp và Anh để bảo vệ nền độc lập của mình.