Lý thuyết Địa Lí lớp 10 Bài 18: Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới trong sách Kết nối tri thức được Kiến thức THPT tóm tắt hay nhất và ngắn gọn, giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm và ôn luyện hiệu quả để học tốt môn Địa Lí 10.
Quy luật địa đới là gì?
Khái niệm
Quy luật địa đới là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lý và cảnh quan theo vĩ độ (từ Xích đạo đến cực).
Quy luật địa đới là gì?
Nguyên nhân
- Hình dạng khối cầu của Trái Đất làm cho góc chiếu của tia sáng Mặt Trời giảm dần từ Xích đạo về hai cực, do đó lượng bức xạ Mặt Trời cũng giảm dần theo vĩ độ.
- Lượng bức xạ Mặt Trời là nguyên nhân và động lực của các hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất. Vì thế, sự thay đổi lượng bức xạ Mặt Trời gây ra tính địa đới của các thành phần tự nhiên.
Biểu hiện của quy luật địa đới
Sự phân bố của các vòng đai nhiệt trên bề mặt Trái Đất
- Quy luật phân bố nhiệt theo địa đới được thể hiện rõ rệt qua sự hình thành các vòng đai nhiệt trên Trái Đất.
- Các vòng đai nhiệt trên Trái Đất gồm: vòng đai nóng, vòng đai ôn hòa và vòng đai lạnh.
>> Xem thêm: Lý thuyết địa lí 10 bài 17 vỏ địa lí, quy luật thống nhất và hoàn chỉnh
Sự phân bố các đai khí áp và các đới gió trên Trái Đất
- Các đai khí áp cao và thấp phân bố xen kẽ và đối xứng qua đai khí áp thấp xích đạo.
- Sự phân bố các đai khí áp là nguyên nhân hình thành các đới gió chính trên Trái Đất.
Các đới khí hậu trên Trái Đất
- Tất cả các yếu tố khí hậu như nhiệt độ, khí áp, gió, và mưa đều thể hiện sự phân bố theo quy luật địa đới (theo vĩ độ).
- Từ Xích đạo đến hai cực, hình thành bảy đới khí hậu.
Quy luật địa đới cũng thể hiện qua sự hình thành các đới đất và đới thực vật trên Trái Đất
Ý nghĩa thực tiễn của quy luật
Tính địa đới của thiên nhiên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sản xuất và đời sống.
Việc nghiên cứu các biện pháp thích ứng với điều kiện tự nhiên ở các đới thiên nhiên là rất cần thiết.
Quy luật phi địa đới
Khái niệm
Khái niệm: Là quy luật phân bố của các thành phần địa lý và cảnh quan không phụ thuộc vào sự phân bố của bức xạ mặt trời (địa đới).
Quy luật phi địa đới là gì?
Nguyên nhân:
- Sự phân chia bề mặt Trái Đất thành lục địa và các đại dương.
- Độ cao địa hình dẫn đến sự phân bố nhiệt lượng không đồng đều.
>> Xem thêm: Đô thị hoá là gì? Phân bố dân cư và đô thị hóa trên thế giới
Biểu hiện của quy luật phi địa đới
Biểu hiện rõ ràng nhất của quy luật này là sự phân hóa địa ô và sự hình thành các vành đai theo độ cao.
| Đặc điểm | Địa ô | Địa cao |
| Khái niệm | Sự phân hóa địa ô là sự thay đổi các thành phần tự nhiên theo kinh độ, từ bờ đại dương đến trung tâm lục địa. | Sự hình thành các vành đai theo độ cao là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên và cảnh quan theo độ cao của địa hình. |
| Nguyên nhân | Ảnh hưởng của biển không đồng đều, càng vào sâu trong đất liền, độ ẩm càng giảm, dẫn đến sự thay đổi của các thành phần tự nhiên khác. Ngoài ra, địa hình và các dãy núi chạy theo hướng kinh tuyến cũng ảnh hưởng. | Sự giảm nhiệt độ theo độ cao, cùng với sự thay đổi về lượng mưa và độ ẩm, kéo theo sự thay đổi của các thành phần tự nhiên khác. |
| Biểu hiện | Sự thay đổi của từng kiểu thảm thực vật theo kinh độ. | Sự phân bố của các vành đai đất và thực vật theo từng độ cao. |
Ý nghĩa thực tiễn quy luật
- Các nhân tố phi địa đới không chỉ ảnh hưởng đến sự phân bố nhiệt và ẩm trên Trái Đất mà còn quyết định thành phần khoáng chất của đất và nước, cũng như các chất hữu cơ.
- Tính phi địa đới còn làm cho các đới thiên nhiên trở nên đa dạng và phong phú, tạo ra nhiều lợi thế cho phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là trong sản xuất nông nghiệp.
Tác giả:
thuthuy
Xin chào! Mình là Thu Thủy - Rất vui được đồng hành cùng các bạn học sinh khối THPT tại trang web kienthucthpt.com. Tại đây chia sẻ các kiến thức của các môn học chi tiết và đầy đủ nhất, là nơi để các bạn giao lưu, học hỏi cùng nhau.
