Địa lý 10 Bài 15: Sinh quyển là gì? Đặc điểm của sinh quyển

Lý thuyết Địa Lí lớp 10 Bài 15: Sinh quyển trong sách Kết nối tri thức là một chủ đề quan trọng giúp học sinh hiểu rõ về cấu trúc và vai trò của sinh quyển trong hệ sinh thái toàn cầu. 

Bài học này Kiến thức THPT cung cấp kiến thức nền tảng về các yếu tố cấu thành sinh quyển, sự phân bố của các hệ sinh thái, và những ảnh hưởng của con người đối với sinh quyển. 

Nắm vững nội dung này sẽ giúp học sinh có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về sự sống trên Trái Đất, từ đó nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Khái niệm sinh quyển

Khái niệm: Sinh quyển là một phần của lớp vỏ Trái Đất, nơi sự sống tồn tại.

Sinh quyển là gì?

Giới hạn của sinh quyển phụ thuộc vào sự hiện diện của sự sống:

• Ranh giới trên cao tiếp xúc với tầng ô-dôn của khí quyển.
• Ranh giới dưới kéo dài đến đáy sâu của các hố đại dương và dừng lại ở lớp vỏ phong hóa trên đất liền.

→ Như vậy, sinh quyển bao gồm: phần thấp của khí quyển (tầng đối lưu), toàn bộ thủy quyển và phần trên của thạch quyển.

Đặc điểm của sinh quyển là gì?

Đặc điểm của sinh quyển

• Khối lượng của sinh quyển nhỏ hơn rất nhiều so với các khối lượng vật chất của các quyển khác trong vỏ Trái Đất.
• Sinh quyển có khả năng tích lũy rất nhiều năng lượng. Nhờ quá trình quang hợp, cây xanh có thể tạo ra vật chất hữu cơ từ vật chất vô cơ.
• Sinh quyển có mối quan hệ mật thiết và tương tác qua lại với các quyển khác trên Trái Đất.

>> Xem thêm: Lý thuyết quy luật địa đới và phi địa đới là gì? | Địa lý 10

Các nhân tố gây ảnh hưởng chính đến sự phát triển, phân bố của sinh vật

Khí hậu

Các yếu tố như nhiệt độ, ánh sáng,… ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của sinh vật. Mỗi một loài sinh vật sẽ thích nghi với một giới hạn sinh thái nhất định.

• Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật như nảy mầm, ra hoa, sinh sản,… và quyết định vùng phân bố của chúng.
• Ánh sáng mặt trời là nguồn cung cấp năng lượng chính cho tất cả sự sống trên Trái Đất.

Các nhân tố gây ảnh hưởng chính đến sự phát triển, phân bố của sinh vật

Nước

• Nước là nguyên liệu chính cho quá trình quang hợp của cây, đồng thời là phương tiện vận chuyển và trao đổi các khoáng chất, chất hữu cơ trong cây, cũng như vận chuyển máu và các chất dinh dưỡng ở động vật.
• Những khu vực có nguồn nước dồi dào, sinh vật phát triển mạnh mẽ. Ngược lại, ở các vùng hoang mạc khô hạn, số lượng sinh vật rất ít.

Đất

Cấu trúc đất, độ pH và độ phì nhiêu đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và phân bố của thực vật. Điều này cũng ảnh hưởng đến sự phân bố của động vật.

>> Xem thêm: Lý thuyết địa lí 10 bài 17 vỏ địa lí, quy luật thống nhất và hoàn chỉnh

Địa hình

• Độ cao của địa hình ảnh hưởng đến lượng nhiệt, nước và chất dinh dưỡng mà cây hấp thụ.
• Sự thay đổi về nhiệt độ và độ ẩm theo độ cao khiến cho sự phân bố thực vật cũng thay đổi, tạo thành các vành đai tương ứng tương tự như sự thay đổi theo chiều vĩ độ.
• Độ dốc và hướng sườn cũng tác động đến lượng nhiệt, ánh sáng và độ ẩm mà thực vật tiếp nhận.

Sinh vật

• Nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của động vật là nguồn thức ăn.
• Ở đâu có nguồn thức ăn dồi dào, ở đó sẽ có nhiều loài động vật tập trung, tạo nên tính đa dạng sinh học trong tự nhiên.

Con người

Các hoạt động kinh tế ảnh hưởng lớn đến sự phân bố của sinh vật, cả theo hướng tích cực (mở rộng phạm vi phân bố của nhiều loại cây trồng và các loại vật nuôi,…) và tiêu cực (phá rừng, thu hẹp diện tích rừng tự nhiên,…).