Hóa học 12 Bài 2: Xà phòng và chất giặt rửa|Kết nối tri thức

Từ thời xa xưa, con người đã biết sử dụng các chất tự nhiên như tro bếp, dầu để làm sạch cơ thể và vật dụng. Tuy nhiên, phải đến khi hóa học phát triển, con người mới thực sự hiểu rõ cơ chế hoạt động của xà phòng và tạo ra những loại chất giặt rửa hiện đại như ngày nay.

I. Khái niệm, đặc điểm cấu tạo của xà phòng và chất giặt rửa

Xà phòng là gì? Xà phòng là hỗn hợp các muối natri hoặc kali của acid béo, thường là muối natri của acid palmitic hoặc stearic, bao gồm các chất phụ gia khác.

Chất giặt rửa tổng hợp: Là các chất hóa học tổng hợp không phải là muối của acid béo, thường là muối natri alkylbenzene sulfonate.

Cấu tạo chung gồm hai phần: phần phân cực ưa nước (nhóm carboxylate hoặc sulfate, sulfonate) và phần không phân cực kị nước (gốc hydrocarbon dài).

Cấu tạo của xà phòng và chất giặt rửa

II. Tính chất giặt rửa

Khi tan trong nước, xà phòng và chất giặt rửa làm giảm sức căng bề mặt, giúp vật liệu dễ thấm ướt. Các phần kị nước thâm nhập vào vết bẩn, chia nhỏ chúng và cuối cùng bị rửa trôi bởi nước.

Tính chất của chất giặt rửa

III. Phương pháp sản xuất xà phòng và chất giặt rửa

1. Phương pháp sản xuất xà phòng

Xà phòng: Phản ứng xà phòng hóa bằng cách đun chất béo với dung dịch NaOH hoặc KOH đặc, sau đó trộn với các chất phụ gia và ép thành các hình dạng khác nhau.

Phương pháp sản xuất xà phòng

Chất giặt rửa tổng hợp: Sản xuất từ dầu mỏ, biến đổi thành muối sulfonate hoặc sulfate và trộn với chất phụ gia để tạo sản phẩm cuối cùng.

Ngoài ra, Xà phòng còn được sản xuất từ dầu mỏ theo sơ đồ sau:

\(\text{Alkane (lấy từ dầu mỏ)} \rightarrow \text{Acid béo} \rightarrow \text{Muối sodium/potassium của acid béo}\)

2. Phương pháp sản xuất chất giặt rửa tổng hợp

Chất giặt rửa tổng hợp được sản xuất từ dầu mỏ theo sơ đồ sau:

Phương pháp sản xuất chất giặt rửa tổng hợp

Muối sulfonate hoặc muối sulfate được trộn với một số chất phụ gia khác nhau để tạo thành chất giặt rửa tổng hợp.

IV. Ứng dụng của xà phòng và chất giặt rửa

Xà phòng được sử dụng để tắm, rửa tay.

Chất giặt rửa tổng hợp: Được sử dụng rộng rãi hơn cho việc giặt quần áo, rửa chén, và các mục đích làm sạch khác, đặc biệt là ở nơi có nước cứng và môi trường acid.

Ứng dụng của xà phòng và chất giặt rửa

Tuy nhiên, một số chất giặt rửa tổng hợp khó phân hủy sinh học, do đó kém thân thiện với môi trường so với xà phòng.

Qua bài học, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về cấu tạo và cơ chế hoạt động của xà phòng và chất giặt rửa. Hi vọng những kiến thức này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vai trò của chúng trong cuộc sống hàng ngày. 

>> Xem thêm >> Carbohydrate là gì? Phân loại Carbohydrate