Bài 19 Địa 10 Kết nối tri thức xoay quanh quy mô dân số, gia tăng dân số và cơ cấu dân số thế giới. Hướng dẫn giải chi tiết sẽ giúp học sinh hiểu rõ các khái niệm quan trọng và cách giải quyết bài tập.
Câu hỏi ở đầu trang 55
Gia tăng dân số thế giới diễn ra như thế nào? Cơ cấu dân số thường đề cập đến những yếu tố nào?
Trả lời:
Từ giữa thế kỷ XX, dân số thế giới đã tăng nhanh chóng (bùng nổ dân số), nhưng gần đây, tốc độ tăng trưởng đã chậm lại. Đến năm 2020, dân số toàn cầu đạt khoảng 7,8 tỷ người. Tuy nhiên, ở các khu vực và quốc gia khác nhau, số dân có sự biến động không đồng đều.
Cơ cấu dân số thường liên quan đến các yếu tố như giới tính, độ tuổi, dân tộc, trình độ học vấn, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân và những đặc điểm khác.
Câu hỏi quy mô dân số
Câu hỏi trang 55 Địa 10
Dựa vào thông tin trong mục 1 và bảng 19, hãy trình bày đặc điểm và tình hình phát triển dân số trên thế giới.
Quy mô dân số thế giới
Trả lời:
Đặc điểm và tình hình phát triển dân số trên thế giới:
– Từ khoảng giữa thế kỉ XX, số dân thế giới tăng rất nhanh (bùng nổ dân số), nhưng gần đây đã tăng chậm lại.
– Năm 2020 số dân thế giới đạt khoảng 7,8 tỉ người.
– Tuy nhiên, ở các khu vực, các quốc gia, số dân có sự biến động khác nhau.
– Dân số tập trung chủ yếu ở các nước đang phát triển, chiếm khoảng 83,3% dân số thế giới và ngày càng tăng.
Gia tăng dân số
Câu hỏi 1 bài 19 địa 10 kết nối tri thức
Dựa vào thông tin trong mục a, hãy cho biết thế nào là gia tăng dân số tự nhiên.
Trả lời:
Để đánh giá sự gia tăng dân số tự nhiên, người ta dựa vào tỷ suất tăng tự nhiên.
Tỷ suất tăng tự nhiên là sự chênh lệch giữa tỷ suất sinh thô và tỷ suất tử thô.
Hiện nay, tỷ suất tăng tự nhiên của toàn cầu đang có xu hướng giảm, dẫn đến việc dân số thế giới tăng chậm lại.
Câu hỏi 2 trang 56 Địa Lí 10 Kết nối tri thức
Dựa vào thông tin trong mục b, hãy cho biết thế nào là gia tăng dân số cơ học.
Trả lời:
Gia tăng dân số cơ học là sự khác biệt giữa tỷ suất nhập cư và tỷ suất xuất cư.
Ở các nước phát triển, tỷ suất nhập cư thường cao hơn tỷ suất xuất cư, trong khi ở các nước đang phát triển, tỷ suất xuất cư thường lớn hơn tỷ suất nhập cư.
Gia tăng dân số cơ học không ảnh hưởng đến tổng số dân toàn cầu, nhưng lại có ý nghĩa quan trọng đối với từng khu vực và quốc gia cụ thể.
Câu hỏi 3 Giải trang 56 Địa Lí 10
Dựa vào thông tin trong mục c, hãy trình bày khái niệm về gia tăng dân số thực tế.
Trả lời:
Tỷ lệ tăng dân số thực tế là tổng hợp giữa tỷ lệ tăng dân số tự nhiên và tỷ lệ tăng dân số cơ học (đơn vị tính là %).
Đây là thước đo phản ánh toàn diện sự gia tăng dân số.
Tuy nhiên, trong hai yếu tố cấu thành tỷ lệ tăng dân số thực tế, gia tăng dân số tự nhiên vẫn là động lực chủ yếu cho sự phát triển dân số.
Câu hỏi 4 trang 57 Địa Lí 10 Sách mới
Dựa vào thông tin trong mục d, hãy phân tích các nhân tố tác động đến gia tăng dân số.
Trả lời:
Các yếu tố tác động đến sinh đẻ, tử vong và di cư cũng chính là những nhân tố ảnh hưởng đến gia tăng dân số.
Điều kiện tự nhiên và môi trường sống
- Các điều kiện và môi trường sống thuận lợi có thể thúc đẩy mức nhập cư, trong khi những yếu tố tiêu cực có thể giảm mức này.
- Thiên tai và dịch bệnh thường dẫn đến tăng tỷ lệ tử vong và mức xuất cư.
Điều kiện kinh tế – xã hội
- Nhìn chung, trình độ phát triển kinh tế cao và mức sống tốt thường làm giảm tỷ lệ sinh và xuất cư, và ngược lại.
- Tập quán, tâm lý xã hội cùng với cơ cấu độ tuổi và giới tính cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ sinh và tử vong.
- Các chính sách về dân số có tác động lớn đến tỷ lệ sinh và di cư.
Cơ cấu dân số
Câu hỏi 1 giải bài tập trang 58 Địa Lí 10
Đọc thông tin trong mục a, hãy trình bày cơ cấu dân số theo giới tính và cơ cấu dân số theo tuổi.
Trả lời:
Cơ cấu dân số theo giới tính
- Cơ cấu dân số theo giới tính được thể hiện qua tỷ lệ giới tính (tỷ lệ giữa nam và nữ trong tổng số dân) hoặc tỷ số giới tính (số lượng nam so với 100 nữ).
- Cơ cấu này thay đổi theo thời gian và khác nhau giữa các quốc gia, khu vực, phụ thuộc vào các yếu tố như tình trạng chiến tranh, phát triển kinh tế và quan niệm xã hội.
Cơ cấu dân số theo giới tính có ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội và chiến lược phát triển kinh tế – xã hội.
Cơ cấu dân số theo tuổi
- Cơ cấu dân số theo tuổi biểu thị tỷ lệ của các nhóm tuổi nhất định trong tổng số dân, có thể được phân chia theo khoảng cách đều nhau.
- Cơ cấu này phản ánh tổng thể tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển dân số và nguồn lao động của một quốc gia.
- Cơ cấu dân số theo tuổi thường được biểu diễn bằng biểu đồ, gọi là tháp dân số (hay tháp tuổi), có thể ở ba hình dạng: hình tam giác, hình chum và hình quả chuông.
Câu hỏi 2 Địa 10 Kết nối tri thức
Dựa vào hình 19.2 và thông tin trong mục b, hãy trình bày cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá và cơ cấu dân số theo lao động.
Biểu đồ cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế
Trả lời:
Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa
- Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa phản ánh dân trí và trình độ học vấn của cư dân, thường được thể hiện qua tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên biết chữ và số năm học trung bình của những người trên 25 tuổi.
- Đây là một thước đo quan trọng, giúp đánh giá chất lượng dân số của một khu vực hoặc quốc gia.
Cơ cấu dân số theo lao động
- Cơ cấu dân số theo lao động biểu thị tỷ lệ giữa các bộ phận lao động trong tổng nguồn lao động xã hội.
- Nguồn lao động có thể được chia thành hai nhóm: dân số tham gia hoạt động kinh tế và dân số không tham gia hoạt động kinh tế, hoặc phân chia theo ba khu vực kinh tế khác nhau.
Câu hỏi luyện tập trang 59 Địa 10
Quan sát hình 19.1, hãy so sánh sự khác nhau giữa tháp dân số năm 2020 của các nước Ê-ti-ô-pi-a, Ấn Độ và Ca-na-đa.
Các tháp dân số đặc trưng trên thế giới năm 2020
Trả lời:
| Đặc điểm | Ê-ti-ô-pi-a | Ấn Độ | Ca-na-đa |
| Hình dáng tháp | Đáy rộng, đỉnh nhọn -> Dân số trẻ (hình tam giác). | Đáy thu hẹp, thân và đỉnh bắt đầu mở rộng -> Chuyển từ dân số trẻ sang dân số già (hình quả chuông). | Đáy hẹp, đỉnh và thân mở rộng -> Dân số già (hình chum). |
| Cơ cấu dân số theo tuổi | 0-14 tuổi: đông nhất.
Trên 64: ít nhất. |
0-14: xu hướng giảm.
Trên 64: xu hướng tăng. |
0-14: giảm xuống.
Trên 64: xu hướng tăng nhanh. |
Câu hỏi vận dụng trang 59 Địa Lí 10
Hãy tìm hiểu tình hình biến động dân số (tăng, giảm) ở nơi em sống trong thời gian 5 năm trở lại đây và nguyên nhân dẫn tới sự biến động đó.
Trả lời:
DÂN SỐ CỦA HÀ NỘI, GIAI ĐOẠN 2016 – 2020 (Đơn vị: Nghìn người)
| Năm | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
| Số dân | 7328,4 | 7420,1 | 7520,7 | 8093,9 | 8246,6 |
Qua bảng số liệu, ta thấy dân số của Hà Nội ngày càng tăng lên. Dân số Hà Nội tăng lên là do Hà Nội là một trong hai trung tâm công nghiệp phát triển nhất nước ta, là thủ đô của Việt Nam, là trung tâm văn hóa, tài chính, dịch vụ, y tế, giáo dục, vận tải,… phát triển bậc nhất cả nước nên thu hút được nhiều lao động từ các tỉnh đến tìm việc làm, định cư.
Qua hướng dẫn giải bài 19 Địa 10 Kết nối tri thức cùng với cách trình bày ngắn gọn và xúc tích sẽ giúp các em tiếp thu bài nhanh chóng hơn.
<<Xem thêm>> Giải địa 10 bài 14 Kết nối tri thức: Đất trên Trái Đất
Tác giả:
thaovy
Chào các bạn! Mình là Thảo Vy - Sinh viên K28 - Đại học Sư phạm Hà Nội. Với nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, chuyên môn vững vàng, phương pháp sư phạm hiện đại và nhiệt huyết làm nghề hy vọng sẽ giúp các em đạt kết quả tốt nhất.
