Giải bài tập lịch sử 11 về cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Bài học số 9 Lịch sử lớp 11 về Cuộc cách mạng của Hồ Quý Ly và Triều Hồ vào đầu thế kỷ XV được giới thiệu trong bộ sách “Kết nối tri thức” với sự phân tích chi tiết từ Kiến thức THPT. Nội dung bài học bao gồm các câu hỏi lựa chọn có đáp án, giúp học sinh hiểu rõ và ôn tập hiệu quả các điểm chính, từ đó cải thiện khả năng học tập môn Lịch sử lớp 11.

Câu 1 trang 61 trình bày hoàn cảnh lịch sử diễn ra cải cách Hồ Quý Ly và triều Hồ?

Trình bày hoàn cảnh lịch sử diễn ra cải cách Hồ Quý Ly và triều hồ?

Hướng dẫn trả lời

Về kinh tế – xã hội

Kinh tế

• Từ cuối thế kỷ XIV, chính quyền đã không còn quan tâm đến việc sản xuất nông nghiệp, không duy trì và bảo trì các công trình thủy lợi như đê điều, dẫn đến tình trạng mất mùa và đói kém kéo dài.
• Các vương hầu, quý tộc và địa chủ sở hữu lượng lớn đất đai, làm cho diện tích đất canh tác của nông dân ngày càng bị thu hẹp, khiến cuộc sống của họ trở nên bấp bênh và cực khổ.

Xã hội

• Nhiều nông dân đã phải bán đất đai, vợ con cho các quý tộc, địa chủ giàu có và từ đó trở thành nô lệ.
• Mâu thuẫn giữa các nông dân nghèo và nô lệ với tầng lớp thống trị ngày càng trở nên sâu sắc. Các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô lệ liên tiếp xảy ra như khởi nghĩa Ngô Bệ tại Hải Dương, khởi nghĩa Phạm Sư Ôn tại Hà Nội,…

Về chính trị

• Vua và các quý tộc, quan lại của nhà Trần ngày càng chìm đắm trong các cuộc vui chơi, hưởng thụ. Tại triều đình, những người trung thành thì ít, trong khi số kẻ nịnh hót, lợi dụng cơ hội lại nhiều.
• Nhà Trần yếu kém đến mức không thể bảo vệ được an ninh của quốc gia, bất lực trước các cuộc tấn công từ Chăm Pa và những đòi hỏi vô lý từ nhà Minh (Trung Quốc).

=> Trong hoàn cảnh đó, Hồ Quý Ly – một quý tộc có nguồn gốc từ dòng họ phụ của nhà Trần đã dần dần chiếm lấy quyền lực, ép vua Trần từ bỏ ngai vàng và thành lập triều Hồ vào năm 1400.

>> Xem thêm: Giải câu hỏi bài 3 quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

Câu 2 trang 63 trình bày nội dung chính cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Nội dung chính cuộc cải cách Hồ Quý Ly

Hướng dẫn trả lời

Hồ Quý Ly đã thực hiện những cải cách một cách bài bản trên hầu hết các lĩnh vực nhằm tăng cường chế độ quân chủ tập trung và giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội phát sinh vào cuối triều Trần.

Về kinh tế, xã hội

• Hồ Quý Ly đã phát hành tiền giấy Thông bảo hội sao, cải cách hệ thống thuế khoá và thống nhất đơn vị đo lường trên toàn quốc.
• Áp dụng chính sách hạn điền nhằm kiềm chế sự phát triển của chế độ sở hữu lớn đất đai trong các điền trang, thái ấp của giới quý tộc.
• Thiết lập chế độ hạn nô: đặt ra giới hạn về số lượng nô lệ mà vương hầu, quý tộc, và quan lại có thể sở hữu.

Về quân sự

• Tăng cường lực lượng quân đội chính quy và xây dựng thêm các thành trì ở những vị trí chiến lược như: thành Tây Đô tại Thanh Hoá, thành Đa Bang tại Hà Nội…
• Sản xuất súng thần cơ, xây dựng các loại thuyền chiến,…
• Cập nhật sổ hộ khẩu mới, ghi chép tất cả các cá nhân từ 2 tuổi trở lên. Sau khi hoàn tất, số người từ 15 đến 60 tuổi tăng đáng kể so với trước đó.

Về văn hoá, giáo dục

• Yêu cầu các nhà sư dưới 50 tuổi trở về đời thường để hạn chế sự lan rộng của Phật giáo;
• Tổ chức lại hệ thống giáo dục và kỳ thi; mở rộng việc học hành, thiết lập các vị trí học quan từ cấp phủ đến cấp châu.
• Tổ chức nhiều kỳ thi để tìm kiếm và tuyển dụng những nhân tài cho quốc gia.
• Khuyến khích sử dụng chữ Nôm, dùng chữ Nôm trong các tác phẩm văn học; nhiều tác phẩm viết bằng chữ Hán được dịch ra chữ Nôm để giảng dạy cho các phi tần, cung nữ,…

>> xem thêm: Giải SGK lịch sử 11 Kết nối tri thức bài 1 một số vấn đề chung về cách mạng tư sản

Câu 3 trang 63 trình bày kết quả và ý nghĩa của cuộc cải cách Hồ Quý Ly và triều Hồ

Kết quả và ý nghĩa của cuộc cải cách Hồ Quý Ly và triều Hồ

Hướng dẫn trả lời

Kết quả

• Góp phần tăng cường quyền lực của chính quyền trung ương.
• Thông qua chính sách hạn điền và hạn nô, nhà Hồ đã làm giảm sức mạnh của tầng lớp quý tộc, hạn chế kinh tế điền trang và thái ấp, cũng như chế độ bóc lột nông nô và nô tì của quý tộc nhà Trần, từ đó thúc đẩy sức sản xuất lao động; tăng thu nhập và quyền lực cho nhà nước.
• Các cải cách trong lĩnh vực văn hóa và giáo dục do Hồ Quý Ly thực hiện thể hiện tư tưởng tiến bộ nhằm xây dựng một nền văn hóa, giáo dục mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam.

Ý nghĩa

Đầu tiên đã ổn định được tình hình xã hội, củng cố tiềm lực của quốc gia để chuẩn bị sẵn sàng chống lại các cuộc xâm lược.

Những hạn chế bao gồm

• Tiền giấy “Thông bảo hội” dễ bị làm giả và chưa được người dân rộng rãi chấp nhận.
• Chính sách hạn điền đã kiềm chế sự phát triển của chế độ sở hữu ruộng đất tư nhân, khiến tầng lớp quý tộc và những người giàu có mất quyền sở hữu đất đai; lợi ích của tầng lớp nông dân nghèo và nô tì chưa được cải thiện rõ ràng.
• Chính sách hạn nô không giải phóng nô tì mà chỉ chuyển họ từ làm nô lệ cho gia đình sang làm nô lệ cho nhà nước.
• Cải cách về văn hoá, giáo dục mặc dù có tiến bộ nhưng gặp phải sự phản đối từ giới Phật giáo, lúc bấy giờ vẫn còn đông đảo và ảnh hưởng lớn.

=> Những hạn chế trong công cuộc cải cách đã làm ảnh hưởng đến khả năng thu hút và đoàn kết nhân dân trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm của nhà Hồ.