Giải địa lí 12 bài 8 Kết nối tri thức: Đô thị hoá hay nhất

Giải địa lí 12 bài 8 Đô thị hóa trong sách Kết nối tri thức không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức về quá trình đô thị hóa mà còn giúp họ hiểu rõ những tác động sâu rộng của quá trình này đến sự phát triển kinh tế – xã hội và môi trường. Bài viết cung cấp những giải thích chi tiết và dễ hiểu, giúp học sinh tiếp cận bài học một cách hiệu quả hơn.

Câu hỏi mở đầu trang 41 địa 12

Đô thị hóa là xu hướng phát triển tất yếu của thế giới. Năm 2021, tỉ lệ dân thành thị của thế giới là 56%; trong các châu lục, thấp nhất là châu Phi (44%) và cao nhất là châu Mỹ (hơn 80%). Vậy, đô thị hóa ở Việt Nam đạt mức độ nào, có đặc điểm gì và ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của nước ta?

Trả lời:

Đô thị hóa tại Việt Nam bắt đầu hình thành từ thế kỷ III TCN, nhưng quá trình này diễn ra chậm. Từ năm 1986, đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, gắn liền với công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Mạng lưới đô thị ngày càng mở rộng và thay đổi chức năng. Đến năm 2021, tỷ lệ dân cư sống ở thành phố đạt 37,1%.

Những ảnh hưởng tích cực của đô thị hóa bao gồm chuyển dịch lao động, tạo động lực cho sự phát triển đất nước, cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội; đồng thời thúc đẩy sự phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cũng như giải quyết việc làm cho người dân nông thôn.

Tuy nhiên, đô thị hóa cũng gây ra những ảnh hưởng tiêu cực, như sự phát triển tự phát dẫn đến áp lực về việc làm, quá tải cơ sở hạ tầng, nảy sinh các vấn đề về an ninh xã hội và ô nhiễm môi trường.

Đặc điểm đô thị hóa ở Việt Nam

Câu 1 địa lí 12 bài 8 trang 41

Dựa vào thông tin mục I, hãy trình bày đặc điểm đô thị hóa ở nước ta.

Trả lời:

Đô thị hóa liên quan chặt chẽ đến công nghiệp hóa và hiện đại hóa:

• Đến năm 2021, tỷ lệ dân cư sống ở thành phố đạt 37,1%. Nhiều đô thị đã được quy hoạch đồng bộ về cơ sở hạ tầng, với sự xuất hiện ngày càng nhiều đô thị hiện đại và đô thị thông minh. Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trở thành những cực tăng trưởng kinh tế, là trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước.
• Tỷ lệ dân thành thị giữa các vùng có sự chênh lệch đáng kể; năm 2021, tỷ lệ dân thành thị ở Đông Nam Bộ đạt 66,4%, trong khi Trung du và miền núi Bắc Bộ chỉ đạt 20,5%.

Mạng lưới đô thị ngày càng mở rộng và có sự thay đổi về chức năng: tổng số đô thị ở nước ta vào năm 2021 là 749, không chỉ đảm nhiệm chức năng hành chính mà còn đóng vai trò là các trung tâm kinh tế, văn hóa và đổi mới sáng tạo, góp phần thu hút đầu tư và lan tỏa sự phát triển đến các địa phương lân cận.

Mạng lưới đô thị Việt Nam

Câu 2 trang 43 địa lí 12

Dựa vào thông tin mục II và hiểu biết của bản thân, hãy:

– Trình bày sự phân bố mạng lưới đô thị ở nước ta.

– Kể tên một số đô thị biển và đô thị dọc theo quốc lộ 1 của nước ta.

Trả lời:

Sự phân bố mạng lưới đô thị

• Tăng trưởng nhanh chóng của số lượng đô thị: Mạng lưới đô thị hiện nay bao gồm các thành phố trực thuộc Trung ương, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc thành phố, thị xã và thị trấn. Bước vào thế kỷ XXI, tổng số đô thị đã tăng nhanh, trong đó số lượng thành phố gia tăng mạnh mẽ nhất.
• Phân loại đô thị: Dựa trên các tiêu chí như vị trí, chức năng, vai trò, quy mô, mật độ dân số, tỷ lệ lao động phi nông nghiệp, và trình độ phát triển cơ sở hạ tầng cùng kiến trúc cảnh quan, đô thị ở nước ta được chia thành 6 loại: loại đặc biệt, loại I, loại II, loại III, loại IV, và loại V. Các loại này được công nhận bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Hà Nội và TP Hồ Chí Minh là hai đô thị đặc biệt. Cấp Trung ương quản lý các thành phố trực thuộc Trung ương, trong khi cấp tỉnh quản lý các thành phố trực thuộc tỉnh (loại I, II, III) và thị xã (loại III, IV), còn cấp huyện quản lý các thị trấn (loại IV, V).
• Mạng lưới đô thị phân bố rộng khắp nhưng có sự khác biệt giữa các vùng. Các vùng đô thị, hành lang đô thị, và dải đô thị ven biển đang được xây dựng, cùng với các đô thị động lực cho từng vùng và toàn quốc. Ngoài ra, đô thị kết nối khu vực và quốc tế cũng đang được phát triển, bao gồm chuỗi đô thị ven biển và đô thị hải đảo, liên quan đến chiến lược kinh tế biển và đảm bảo an ninh quốc phòng.

Một số đô thị biển và đô thị dọc theo quốc lộ 1:

• Đô thị biển: Hạ Long, Quy Nhơn, Nha Trang, Vũng Tàu, và nhiều nơi khác.
• Đô thị dọc theo quốc lộ 1: Hà Nội, Nam Định, Thanh Hóa, Đà Nẵng, và các đô thị khác.

Ảnh hưởng của đô thị hóa

Câu 3 địa lí 12 bài 8 trang 43

Dựa vào thông tin mục III, hãy:

– Phân tích ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế – xã hội ở nước ta.

– Nêu ví dụ chứng minh ảnh hưởng của đô thị hóa đối với địa phương nơi em sống.

Trả lời:

Ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế – xã hội

• Chuyển dịch lao động: Đô thị hóa dẫn đến sự chuyển dịch từ lao động nông nghiệp sang lao động trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ với năng suất cao hơn. Năng suất lao động tăng là yếu tố quyết định trong việc phát triển kinh tế, thúc đẩy tiến bộ xã hội, và nâng cao thu nhập cùng chất lượng cuộc sống.
• Động lực phát triển kinh tế: Đô thị hóa đóng vai trò là động lực chính cho sự phát triển kinh tế của cả nước và các địa phương. Năm 2021, lao động trong khu vực đô thị chiếm 36,2% tổng số lao động cả nước, nhưng lại đóng góp tới 70% GDP, tạo nguồn thu lớn cho ngân sách. Trình độ đô thị hóa càng cao, tỷ lệ lao động đô thị càng lớn, từ đó đóng góp nhiều hơn cho GDP và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh chóng.
• Cải thiện cơ sở hạ tầng: Đô thị hóa thúc đẩy việc cải tạo và nâng cấp cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội như điện, nước, đường sá, trường học, bệnh viện, và hệ thống thông tin liên lạc, thương mại, ngân hàng, tài chính, … nhằm phục vụ tốt hơn cho sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống người dân.
• Đô thị hóa nông thôn: Quá trình đô thị hóa ở nông thôn góp phần phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm cho người lao động ở nông thôn; đồng thời lan tỏa lối sống thành phố vào nông thôn, làm cho môi trường và cảnh quan nông thôn hiện đại hơn.
• Vấn đề đô thị hóa tự phát: Đô thị hóa diễn ra một cách tự phát, không theo quy hoạch có thể dẫn đến áp lực việc làm, quá tải cơ sở hạ tầng vật chất kỹ thuật, gây ra các vấn đề về an ninh xã hội và ô nhiễm môi trường.

Ảnh hưởng của đô thị hóa đối với địa phương: Thị trấn Quốc Oai đã trở thành một trung tâm lớn trong việc tiêu thụ hàng hóa; đây là nơi trao đổi và mua sắm sôi động, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho người lao động địa phương.

Câu hỏi luyện tập trang 43 địa lí 12

Vẽ sơ đồ thể hiện ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế – xã hội ở nước ta.

Sơ đồ thể hiện ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế – xã hội ở nước ta.

Câu hỏi vận dụng trang 43 

Sưu tầm thông tin về một đô thị ở nước ta mà em quan tâm.

Trả lời:

Hà Nội là một đô thị có bề dày lịch sử và văn hóa phong phú, nổi bật với vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và giáo dục của Việt Nam. Là thủ đô lớn nhất cả nước, Hà Nội không chỉ là một thành phố có nhiều di tích lịch sử mà còn là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa khác nhau.

Hà Nội hiện có 12 quận và 17 huyện, tổng diện tích khoảng 3.358 km². Năm 2021, dân số thành phố đạt khoảng 8.049.000 người, chiếm 8,1% dân số Việt Nam, với mật độ dân số trung bình khoảng 2.200 người/km². Tuy nhiên, nếu tính cả những người cư trú không đăng ký hộ khẩu, dân số thực tế của thành phố có thể cao hơn rất nhiều.

Hà Nội đóng góp khoảng 16% tổng sản phẩm (GDP) của cả nước và khoảng 22% tổng thu ngân sách. Thành phố có chỉ số phát triển con người cao, đứng thứ nhất trong số các đơn vị hành chính của Việt Nam. Tuy nhiên, Hà Nội cũng đang đối mặt với tình trạng quá tải dân số, tạo áp lực lớn lên nền kinh tế và đời sống người dân. Trung bình mỗi 5 năm, dân số Hà Nội tăng thêm khoảng 1 triệu người.

Bài học về đô thị hóa không chỉ cung cấp kiến thức quý giá mà còn giúp học sinh hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của phát triển bền vững. Thông qua các bài tập được giải thích chi tiết, học sinh sẽ có thêm cơ hội để củng cố và nâng cao kỹ năng học tập của mình.

<<Xem thêm>> Hướng dẫn giải Địa lí 12 bài 7: Lao động và việc làm dễ hiểu