Hướng dẫn soạn bài lịch sử 11 kết nối tri thức bài 2 đầy đủ

Hướng dẫn soạn, giải bài tập Lịch Sử lớp 11 Bài 2: Sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản trong sách Kết nối tri thức, được Kiến thức THPT ngắn gọn và rõ ràng, sẽ giúp học sinh dễ hiểu và trả lời các câu hỏi trong Bài 2, từ đó nâng cao hiệu quả học tập môn Lịch Sử lớp 11.

Sự xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản

Dựa vào quan điểm của C. Marx và F. Engels, hãy trình bày những hiểu biết của em về việc hình thành, mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản.

Việc hình thành chủ nghĩa tư bản

• Sau Cách mạng tư sản Anh và đặc biệt là Cách mạng tư sản Pháp, chủ nghĩa tư bản dần được xác lập ở châu Âu. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa tại Anh ở Bắc Mỹ vào cuối thế kỷ XVIII đã đánh dấu sự mở rộng cho chủ nghĩa tư bản ra khỏi châu Âu.
• Từ thập niên 60 của thế kỷ XVIII, cuộc Cách mạng công nghiệp đã gây ra những thay đổi lớn về kinh tế – xã hội, làm biến đổi diện mạo các quốc gia tư bản và khẳng định sự thắng lợi của chủ nghĩa tư bản.
• Trong thập niên 60 – 70 của thế kỷ XX, các cuộc cách mạng tư sản tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau và đạt được thắng lợi, từ đó chủ nghĩa tư bản được xác lập vững chắc ở châu Âu và Bắc Mỹ.

Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

• Vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, các quốc gia tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc, tăng cường quá trình xâm lược thuộc địa để tìm kiếm thị trường, thu lợi nhuận và đầu tư vốn ra nước ngoài. Sự xâm lược thuộc địa mạnh mẽ của các nước đế quốc đã giúp chủ nghĩa tư bản mở rộng tầm ảnh hưởng trên toàn cầu.
• Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai cho đến nay, chủ nghĩa tư bản đã bước vào một giai đoạn phát triển mới, còn được gọi là chủ nghĩa tư bản hiện đại.

Giải bài tập Lịch Sử lớp 11 Bài 2

Câu hỏi 1 trang 13

Hãy trình bày về việc hình thành chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ.

Câu trả lời

• Việc hình thành chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ:

• Tại châu Âu, sau Cách mạng tư sản Anh và đặc biệt nổi bật là Cách mạng tư sản Pháp, chủ nghĩa tư bản dần được xác lập. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ vào cuối thế kỷ thứ XVIII đã đánh dấu sự mở rộng của chủ nghĩa tư bản ra ngoài châu Âu.
• Từ thập niên 60 của thế kỷ XVIII, Cách mạng công nghiệp bắt nguồn ở Anh và sau đó lan sang các nước Pháp, Đức,… đã gây ra những thay đổi lớn về kinh tế – xã hội, biến đổi diện mạo các quốc gia này và củng cố sự thắng lợi của chủ nghĩa tư bản.
• Trong thập niên 60 – 70 của thế kỷ XX, các cuộc cách mạng tư sản tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức và đạt được thành công, từ đó chủ nghĩa tư bản được xác lập vững chắc ở châu Âu và Bắc Mỹ.

>> Xem thêm: Giải SGK lịch sử 11 Kết nối tri thức bài 1 một số vấn đề chung về cách mạng tư sản

Câu hỏi 2 trang 14

Hãy trình bày về quá trình mở rộng và xâm lược thuộc địa của chủ nghĩa tư bản.

Câu trả lời

• Sự phát triển mạnh mẽ của chủ nghĩa tư bản đã làm tăng nhu cầu về nguyên liệu và lao động, thúc đẩy chính sách xâm lược và mở rộng thuộc địa. Vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, các quốc gia tư bản đã bước vào giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.
• Chủ nghĩa đế quốc là kết quả trực tiếp của quá trình xâm lược thuộc địa để tìm kiếm thị trường, tăng lợi nhuận và đầu tư vốn ra nước ngoài:

• Trong quá trình xâm lược thuộc địa, các nước đế quốc đã lập nên hệ thống thuộc địa ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh.
• Trong số các quốc gia đế quốc, nước Anh sở hữu hệ thống thuộc địa rộng lớn nhất (khoảng 33 triệu km2 với 400 triệu người, chiếm 1/4 diện tích và 1/4 dân số thế giới, gấp 12 lần thuộc địa của Đức và 3 lần thuộc địa của Pháp), được gọi là “đế quốc mà Mặt Trời không bao giờ lặn”.

Câu hỏi 3.1 trang 16

Hãy trình bày về sự mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX.

Câu trả lời

• Trong thế kỷ XIX, sau các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ, chủ nghĩa tư bản đã tiếp tục quá trình phát triển và mở rộng ở nhiều khu vực trên thế giới.

• Trong nửa đầu thế kỷ XIX, tại nhiều thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ở Mỹ Latinh, đã nổ ra các phong trào đấu tranh giành độc lập, dẫn đến việc thành lập các quốc gia tư bản mới.
• Ở châu Á, cuộc Duy tân Minh Trị khởi đầu từ năm 1868 đã chuyển đổi Nhật Bản từ một quốc gia phong kiến thành một quốc gia tư bản. Tại Trung Quốc, Cách mạng Tân Hợi (1911) đã lật đổ triều đại Mãn Thanh, chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế lâu đời tại Trung Quốc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở quốc gia lớn nhất và đông dân nhất châu Á.

• Vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, cùng với sự mở rộng xâm lược thuộc địa của các nước đế quốc, chủ nghĩa tư bản đã mở rộng tầm ảnh hưởng của mình trên toàn cầu.

Câu hỏi 3.2 trang 16

Em có suy nghĩ gì về tốc độ mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX?

Câu trả lời

Nhận xét: Vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, chủ nghĩa tư bản đã phát triển và mở rộng nhanh chóng, trải rộng ở nhiều khu vực trên toàn thế giới.

>> Xem thêm: Giải câu hỏi bài 3 quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

Câu hỏi 4.1 trang 16

Dựa vào Hình 7 và thông tin trong mục, hãy cho biết quyền lực của các tổ chức độc quyền được biểu hiện như thế nào?

Câu trả lời

Các tổ chức độc quyền đã thống trị sự phát triển của nền kinh tế tại các quốc gia tư bản. Ví dụ, đầu thế kỷ XX, các tổ chức độc quyền ở Pháp, Mỹ, và Anh dù chỉ chiếm khoảng 1% tổng số xí nghiệp trên toàn thế giới nhưng lại kiểm soát hơn 3/4 tổng số máy hơi nước và động cơ điện, số lượng công nhân; và sản lượng sản phẩm chiếm gần một nửa so với toàn cầu.

Câu hỏi 4.2 trang 16

Hãy trình bày về quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản từ tự do cạnh tranh đến độc quyền.

Câu trả lời

• Thời kỳ hình thành chủ nghĩa tư bản là thời kỳ tự do cạnh tranh của chủ nghĩa tư bản.
• Vào cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, ở nhiều quốc gia tư bản, quá trình tích tụ và tập trung vốn diễn ra mạnh mẽ, dẫn đến việc hình thành các tổ chức độc quyền dưới nhiều hình thức khác nhau, như các cartel và syndicate ở Đức và Pháp, trust ở Mỹ.
• Sự phát triển của các tổ chức độc quyền đã tạo nền tảng vật chất cho sự chuyển biến của chủ nghĩa tư bản từ tự do cạnh tranh sang độc quyền. Trong giai đoạn này, các tổ chức tư bản độc quyền đã đóng vai trò chủ đạo trong sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế.

Câu hỏi 5 trang 18

Hãy trình bày về tiềm năng và thách thức của chủ nghĩa tư bản hiện đại.

Câu trả lời

Tiềm năng

• Tiềm năng của chủ nghĩa tư bản hiện đại thể hiện qua nhiều lĩnh vực như kinh tế, khoa học công nghệ, kinh nghiệm quản lý, và khả năng tự điều chỉnh để phát triển và tồn tại.
• Chủ nghĩa tư bản hiện đại tận dụng ưu thế trong việc áp dụng thành tựu khoa học công nghệ và lợi ích từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư để thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển. Các quốc gia tư bản phát triển trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, khoa học công nghệ của thế giới, có quy mô kinh tế và thu nhập bình quân đầu người đứng hàng cao nhất.

Thách thức

• Thứ nhất, chủ nghĩa tư bản hiện đại đang đối mặt với các khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu như khủng hoảng năng lượng, biến đổi khí hậu.
• Thứ hai, chủ nghĩa tư bản gặp khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề chính trị, xã hội phức tạp như khủng bố, phân biệt chủng tộc.
• Thứ ba, chủ nghĩa tư bản không thể giải quyết triệt để các mâu thuẫn xã hội gia tăng, làm sâu sắc thêm sự chênh lệch giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội.

Qua bài học này, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu một cách sâu sắc về sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Hi vọng những kiến thức đã được cung cấp sẽ giúp các bạn có cái nhìn toàn diện hơn về quá trình lịch sử quan trọng này.