Nói và viết là hai phương thức giao tiếp và diễn đạt thông tin phổ biến nhất của con người. Vậy, ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết có những đặc điểm gì? Hãy cùng Kiến Thức THPT so sánh ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết có gì đặc biệt ngay dưới đây.
Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết
Đặc điểm của ngôn ngữ nói
Ngôn ngữ nói có đặc điểm gì?
– Ngôn ngữ nói là ngôn ngữ âm thanh
Ngôn ngữ nói là ngôn ngữ âm thanh được phát ra từ con người, hoặc từ các thiết bị điện tử ghi âm giọng nói. Đây là những lời nói trong giao tiếp hằng ngày, nơi người nói và người nghe có thể tiếp xúc trực tiếp với nhau và thay phiên nhau trong vai trò nghe và nói. Ngôn ngữ nói cũng có thể không được nghe trực tiếp mà thông qua các thiết bị di động, điện thoại bàn, …
Ngôn ngữ nói được thực hiện trực tiếp, diễn ra ngay lập tức và liên tục, do đó, trong nhiều trường hợp, người nói không có sự chuẩn bị và có thể mắc lỗi khi nói. Người nghe có thể tiếp nhận thông tin từ người nói và đưa ra các chỉnh sửa hoặc góp ý.
– Ngôn ngữ nói đa dạng về ngữ điệu
Ngôn ngữ nói rất phong phú về ngữ điệu, với giọng nói có thể cao hay thấp, nhanh hay chậm, liên tục hay ngắt quãng, mạnh hay yếu, trầm hay bổng, ngọt ngào hay chua chát. Ngữ điệu trong ngôn ngữ nói là đặc điểm quan trọng để hiểu cảm xúc của người nói, xác định mức độ quan trọng của nội dung và góp phần bổ sung, bộc lộ thông tin.
Ngôn ngữ nói còn có sự phối hợp giữa âm thanh, giọng điệu với các phương tiện hỗ trợ như nét mặt, ánh mắt, điệu bộ, cử chỉ, và thần thái của người nói.
– Ngôn ngữ nói thường sử dụng từ ngữ đa dạng
Trong ngôn ngữ nói, chúng ta có thể sử dụng từ ngữ đa dạng, tự do ngôn luận, với nhiều lớp từ mang tính khẩu ngữ, bao gồm cả từ ngữ địa phương, tiếng lóng, chơi chữ, các biệt ngữ, trợ từ, thán từ và các từ ngữ đưa đẩy, chêm xen.
Ngôn ngữ nói thường rườm rà, có nhiều yếu tố trùng lặp và dư thừa, vì lời nói được tạo ra tức thời không có điều kiện gọt giũa hoặc do người nói cố ý lặp lại để người nghe có thể tiếp nhận và lĩnh hội thấu đáo nội dung giao tiếp.
Đặc điểm của ngôn ngữ viết
Đặc điểm của ngôn ngữ viết
– Ngôn ngữ viết được thể hiện bằng chữ viết
Tất cả các dạng ngôn ngữ viết đều được biểu đạt qua chữ viết trong văn bản và được tiếp nhận bằng thị giác. Vì vậy, để viết và đọc văn bản, cả người viết và người đọc phải nắm vững các ký tự chữ viết, các quy tắc chính tả và tổ chức văn bản. Khi viết, người viết có thời gian để suy ngẫm, lựa chọn từ ngữ và gọt giũa câu văn, trong khi người đọc có thể đọc lại nhiều lần, phân tích và suy ngẫm để hiểu sâu sắc nội dung.
– Ngôn ngữ viết có cấu trúc rõ ràng, mạch lạc
Ngôn ngữ viết tuy không có ngữ điệu và không phối hợp các yếu tố hỗ trợ như nét mặt, cử chỉ, điệu bộ như ngôn ngữ nói nhưng lại được sự hỗ trợ của dấu câu trong tiếng Việt, các ký hiệu văn tự, hình ảnh minh họa, biểu đồ, sơ đồ. Điều này giúp ngôn ngữ viết có những ưu điểm riêng và giúp người đọc hiểu được thông tin được truyền tải trong bài viết.
– Ngôn ngữ viết sử dụng từ ngữ có chọn lọc
Khác với ngôn ngữ nói, nơi từ ngữ thường được sử dụng nhanh chóng và không qua chọn lọc, ngôn ngữ viết cho phép lựa chọn và thay thế từ ngữ để đạt được tính chính xác. Đồng thời, tùy vào phong cách ngôn ngữ của văn bản, người viết sử dụng các từ ngữ phù hợp với từng loại văn bản trong tiếng Việt. Trong văn bản viết, người ta tránh sử dụng các từ ngữ mang tính khẩu ngữ, từ ngữ địa phương, tiếng lóng, tiếng tục; thay vào đó, người viết sẽ sử dụng ngôn ngữ phổ thông để người đọc dù ở vùng miền nào cũng có thể hiểu được nội dung bài viết.
>> Xem thêm: Cách viết Mở bài Vợ Nhặt hay nhất từ học sinh giỏi quốc gia
So sánh ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết
|
Phương diện xem xét |
Ngôn ngữ nói |
Ngôn ngữ viết |
|
Tình huống giao tiếp |
– Tiếp xúc trực tiếp
– Các nhân vật trong giao tiếp tiếp xúc trực tiếp, phản hồi ngay lập tức và có sự thay đổi vai trò với nhau. – Người tham gia giao tiếp nhận thức rõ ràng thông tin và đưa ra phản hồi nhanh chóng. – Người giao tiếp có ít thời gian và điều kiện để lựa chọn và gọt giũa các phương tiện ngôn ngữ. |
– Tiếp xúc gián tiếp
– Các nhân vật tham gia giao tiếp ở phạm vi rộng lớn, thời gian phản hồi kéo dài và không thay đổi vai trò với nhau. – Người giao tiếp nắm rõ các ký tự chữ viết, quy tắc chính tả, và quy tắc tổ chức văn bản. – Có thời gian và điều kiện để suy ngẫm, lựa chọn và gọt giũa các phương tiện ngôn ngữ. |
|
Phương tiện ngôn ngữ |
– Âm thanh | – Chữ viết |
|
Phương tiện hỗ trợ |
– Ngữ điệu
– Nét mặt, ánh mắt – Cử chỉ, hành động |
– Dấu câu
– Hình ảnh minh họa – Biểu đồ, bảng biểu |
|
Hệ thống yếu tố ngôn ngữ |
– Từ ngữ:
– Câu: Kết cấu linh hoạt như câu rút gọn, câu dư thừa,… – Văn bản: Thiếu sự chặt chẽ, mạch lạc. |
– Từ ngữ:
– Câu: Chặt chẽ, mạch lạc, thường là câu dài và có nhiều thành phần. – Văn bản: Kết cấu chặt chẽ, mạch lạc ở mức độ cao. |
Một số ví dụ về ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết
– Ví dụ về ngôn ngữ nói
Giáo viên: “Ai có thể trả lời câu hỏi này?”
Học sinh: “Em thưa cô, em nghĩ rằng đáp án là 62.”
Giáo viên: “Chính xác! Em làm tốt lắm.”
– Ví dụ về ngôn ngữ viết
Gửi anh Tuấn,
Tôi viết email này để thông báo về cuộc họp sắp tới vào ngày 25 tháng 7. Cuộc họp sẽ bắt đầu vào lúc 9 giờ sáng và diễn ra tại phòng họp 305. Nội dung cuộc họp sẽ xoay quanh kế hoạch phát triển dự án mới. Rất mong anh có thể tham gia và đóng góp ý kiến.
Trân trọng,
Linh
Tổng kết
Tác giả:
thaovy
Chào các bạn! Mình là Thảo Vy - Sinh viên K28 - Đại học Sư phạm Hà Nội. Với nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, chuyên môn vững vàng, phương pháp sư phạm hiện đại và nhiệt huyết làm nghề hy vọng sẽ giúp các em đạt kết quả tốt nhất.
