Diễn biến phong trào Tây Sơn – Bối cảnh, ý nghĩa lịch sử

Hình ảnh cuộc khởi nghĩa Tây Sơn là một trong những biểu tượng vĩ đại trong lịch sử Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ, phong trào đã mang lại nhiều thắng lợi quan trọng, góp phần giải phóng đất nước khỏi ách thống trị của nhà Nguyễn.

Cùng Kiến thức THPT tìm hiểu ngay nội dung bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về bối cảnh, diễn biến của cuộc khởi nghĩa này!

Bối cảnh lịch sử phong trào Tây Sơn

Từ giữa thế kỷ XVIII, chính quyền chúa Nguyễn tại Đàng Trong bắt đầu suy yếu.

Về chính trị

Chúa Nguyễn Phúc Thuần lên ngôi khi mới 12 tuổi, chỉ thích vui chơi và ca múa, quyền lực thực tế rơi vào tay quyền thần Trương Phúc Loan. Nhiều quan lại trong triều cũng sống buông thả.

Về kinh tế

Các chế độ tô thuế, lao dịch và binh dịch nặng nề đã khiến đời sống của nhân dân gặp nhiều khó khăn.

Về xã hội

Nỗi bất mãn và oán giận từ các tầng lớp xã hội đối với chính quyền chúa Nguyễn ngày càng gia tăng. Nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân đã bùng nổ, tiêu biểu như cuộc nổi dậy của Lý Văn Quang ở Biên Hòa và cuộc khởi nghĩa của chàng Lía tại Truông Mây (Bình Định). Tuy nhiên, các cuộc đấu tranh này đều bị dập tắt.

Diễn biến phong trào Tây Sơn

Vào mùa xuân năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ đã phát động khởi nghĩa tại Tây Sơn thượng đạo (An Khê, Gia Lai) nhằm chống lại chính quyền họ Nguyễn.

Từ năm 1771 đến 1789, quân Tây Sơn đã giành được nhiều thắng lợi đáng kể, điển hình như:

• Tháng 9/1773: Nghĩa quân chiếm được phủ thành Quy Nhơn.
• Giữa năm 1774: Nghĩa quân kiểm soát một vùng đất rộng lớn từ Quảng Nam đến Bình Thuận.
• Năm 1777: Quân Tây Sơn lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong.
• Năm 1778: Nguyễn Nhạc lên ngôi hoàng đế, chọn thành Đồ Bàn (Quy Nhơn, Bình Định) làm nơi đóng đô.
• Tháng 1/1785: Dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ, quân Tây Sơn đã đánh bại 50.000 quân Xiêm trong trận Rạch Gầm – Xoài Mút.
• Năm 1786: Quân Tây Sơn hạ thành Phú Xuân, giải phóng toàn bộ vùng Đàng Trong; sau đó tiến ra Bắc, lật đổ chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, rồi giao quyền cho vua Lê. Tuy nhiên, sau khi quân Tây Sơn rút về Nam, tình hình ở Đàng Ngoài lại trở nên hỗn loạn.
• Năm 1788: Nguyễn Huệ lại tiến quân ra Bắc lần thứ hai. Vua Lê Chiêu Thống đã bỏ trốn, khiến chính quyền phong kiến nhà Lê hoàn toàn sụp đổ.
  Nhân cơ hội vua Lê Chiêu Thống cầu cứu, cuối năm 1788, nhà Thanh đã cử Tôn Sĩ Nghị dẫn 290.000 quân xâm lược Việt Nam. Trước tình thế nguy cấp, tháng 12/1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế với hiệu Quang Trung, chỉ huy 5 đạo quân Tây Sơn tiến quân ra Thăng Long.
• Năm 1789: Chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa (Hà Nội) của quân Tây Sơn đã đánh bại 290.000 quân Thanh xâm lược.

Ý nghĩa phong trào Tây Sơn

Xóa bỏ chia cắt đất nước, thống nhất lãnh thổ

Phong trào Tây Sơn do ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, và Nguyễn Lữ lãnh đạo đã đánh tan các thế lực cát cứ Đàng Ngoài và Đàng Trong, chấm dứt tình trạng chia cắt đất nước kéo dài hơn 200 năm, từ đó thống nhất lãnh thổ, tạo nền móng cho một quốc gia mạnh mẽ và ổn định.

Đánh bại các thế lực ngoại xâm

Phong trào Tây Sơn đã có những chiến thắng lịch sử trong việc chống lại các thế lực xâm lược ngoại bang. Tiêu biểu nhất là chiến thắng oanh liệt trước quân Xiêm (Thái Lan) tại trận Rạch Gầm – Xoài Mút năm 1785 và chiến thắng lẫy lừng trước quân Thanh (Trung Quốc) trong trận Ngọc Hồi – Đống Đa vào năm 1789 do Nguyễn Huệ (vua Quang Trung) chỉ huy. Những chiến thắng này đã bảo vệ vững chắc nền độc lập của đất nước.

Thay đổi triều đại phong kiến

Phong trào Tây Sơn đã lật đổ hai triều đại phong kiến thối nát là chúa Trịnh ở Đàng Ngoài và chúa Nguyễn ở Đàng Trong, đưa lên một triều đại mới với tư tưởng cải cách và tinh thần dân tộc mạnh mẽ, đặc biệt dưới thời vua Quang Trung.

Cải cách kinh tế – xã hội

Dưới sự lãnh đạo của vua Quang Trung, triều đại Tây Sơn đã tiến hành nhiều cải cách mạnh mẽ về kinh tế và xã hội, trong đó có việc khuyến khích nông nghiệp, giảm tô thuế, cải cách chế độ ruộng đất để giảm bớt áp bức đối với nhân dân lao động. Điều này đã giúp ổn định đời sống của người dân và thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Khơi dậy tinh thần dân tộc và đoàn kết

Phong trào Tây Sơn không chỉ là cuộc đấu tranh chống lại các thế lực phong kiến và ngoại xâm mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc. Cuộc khởi nghĩa đã khơi dậy tinh thần quật cường và sự đoàn kết của nhân dân, từ các vùng miền khác nhau cùng chung tay bảo vệ đất nước.

Tư tưởng cải cách tiến bộ

Vua Quang Trung có nhiều tư tưởng cải cách tiến bộ trong quản lý nhà nước, bao gồm ý định xây dựng một hệ thống giáo dục quốc gia mạnh mẽ và hiện đại hơn. Ông muốn phát triển chữ Nôm và nền giáo dục Việt, giảm bớt sự lệ thuộc vào văn hóa Hán.

Nhìn lại phong trào Tây Sơn và hình ảnh cuộc khởi nghĩa Tây Sơn, chúng ta thấy được sức mạnh của lòng yêu nước và tinh thần quật cường. Đây là những giá trị không bao giờ phai nhạt trong tâm trí của mỗi người Việt Nam.

<<Xem thêm>> Bối cảnh, diễn biến, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn