Soạn bài Bài ca ngất ngưởng ngắn nhất – SGK Ngữ văn 11

Home » Lớp 11 » Ngữ Văn 11 » Soạn bài Bài ca ngất ngưởng ngắn nhất – SGK Ngữ văn 11

Hướng dẫn soạn bài “Bài ca ngất ngưởng” ngắn gọn, đầy đủ  nhất từ trang 95 đến trang 98 Ngữ văn lớp 11 theo chương trình Kết nối tri thức sẽ hỗ trợ học sinh trả lời các câu hỏi và giúp việc soạn văn lớp 11 trở nên dễ dàng và dễ nắm bắt được nội dung hơn hơn.

Trước khi đọc – Soạn Bài ca ngất ngưởng ngắn nhất

Câu hỏi 1: Theo quan sát của bạn, hiện nay vấn đề “cá tính” được giới trẻ nhìn nhận như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Cá tính của giới trẻ hiện nay được thể hiện rõ ràng qua trang phục với quan niệm: “Không có chuẩn mực cố định cho một phong cách thời trang đẹp. Quan trọng là sự phù hợp với người mặc.” Gen Z là thế hệ trẻ hiện đại, cởi mở trong nhiều vấn đề và luôn tích cực thể hiện bản thân bằng cách vượt qua những định kiến giới, đặc biệt trong lĩnh vực thời trang.

Câu hỏi 2: Nêu ý nghĩ của bạn khi nghe nhận xét về một người nào đó có “vị trí cao ngất ngưởng” và khi nghe đánh giá về một ai đó có “thái độ ngất ngưởng”. Từ “ngất ngưởng” trong hai trường hợp trên có giống nhau không?

Hướng dẫn trả lời:

Theo em, từ “ngất ngưởng” trong hai trường hợp trên mang ý nghĩa khác nhau:

  • “Vị trí cao ngất ngưởng” chỉ người có quyền lực và thế lực, khiến nhiều người kính nể.
  • “Thái độ ngất ngưởng” ám chỉ một người sống hiên ngang, phóng khoáng, ngang tàng, luôn muốn thể hiện cá tính riêng của mình.

Đọc văn bản – Soạn Bài ca ngất ngưởng lớp 11

  1. Tự thuật của tác giả về hành trang cuộc đời mình: 

– “Ngất ngưởng” trên đường công danh; 

– “Ngất ngưởng” khi rời chốn quan trường.

Hướng dẫn trả lời:

– Ngất ngưởng trên đường công danh để chỉ sự tài năng, học thức và thành tích rõ ràng, phong cách ngạo nghễ khi làm quan của tác giả. 

 – Ngất ngưởng khi rời chốn quan trường là chỉ sự hiên ngang, phóng khoáng, sống cuộc sống tự do khi trở thành dân thường của ông

  1. Thái độ, cảm xúc của tác giả khi “tổng kết” về cuộc đời mình.

Hướng dẫn trả lời:

Trong cái nhìn tổng quan về cuộc đời mình, ông thể hiện một thái độ vừa ngông nghênh, phóng khoáng, vừa thâm trầm, sâu sắc. Ông chọn cuộc sống dân thường, tự do, không màng danh lợi, nhưng bên trong vẫn nung nấu một tấm lòng yêu nước nồng nàn. Dù không còn gắn bó với công việc quan trường, ông vẫn giữ vững đạo nghĩa, luôn hướng về dân, về nước.

Sau khi đọc – Soạn bài Bài ca ngất ngưởng ngắn nhất 

Câu 1: Liệt kê những từ ngữ mang tính chất tự xưng của tác giả trong bài hát nói. Những từ ngữ ấy đã thể hiện được điều gì về phong cách, tư tưởng của Nguyễn Công Trứ khi tự nhìn nhận về mình?

Hướng dẫn trả lời:

Nguyễn Công Trứ như một bức tranh tự họa bằng những nét vẽ đậm chất cá tính. Qua các cách xưng hô tự do, phóng khoáng, ông đã phác họa một hình ảnh “ông Hi Văn tài bộ” ngất ngưởng, tự tại, không màng danh lợi, sẵn sàng thể hiện cái tôi khác biệt của mình.

Câu 2:  Căn cứ vào mạch ý của bài thơ, có thể chia bố cục tác phẩm thành mấy phần? Nêu ý chính của mỗi phần.

Hướng dẫn trả lời:

– Phần 1: 6 câu đầu

Thái độ ngất ngưởng của tác giả giữa chốn quan trường

– Phần 2: 10 câu tiếp

Thái độ sống ngất ngưởng của tác giả khi đã rời chốn quan trường về hưu

– Phần 3: Phần còn lại

Cuộc sống ngất ngưởng, tự do tự tại của tác giả khi đã về hưu. 

Câu 3: Tra từ điển và chỉ ra những nét nghĩa khác nhau của từ “ngất ngưởng”. Căn cứ vào mạch ý của văn bản để xác định ý nghĩa của từ này ở từng trường hợp xuất hiện.

Hướng dẫn trả lời:

– Lần 1: Gồm có những chiến lược đã khiến người ta phải ngưỡng mộ. Cụm từ “ngất ngưởng” liên quan đến việc thể hiện tài năng, gắn liền với cuộc sống làm quan đạt tới đỉnh cao danh vọng, mang ý nghĩa về sự cao ngất, tột đỉnh.

– Lần 2: Cưỡi ngựa bò vàng trong tư thế ngất ngưởng. Từ “ngất ngưởng” liên quan đến hành động cởi bỏ mũ áo từ quan, cưỡi bò rời khỏi kinh thành theo cách khác biệt, mang ý nghĩa ngạo nghễ, không bận tâm đến chuyện đời.

– Lần 3: Bụt cũng thấy buồn cười vì ông ấy ngất ngưởng. Dù đã cao tuổi nhưng vẫn sống một cuộc đời phong nhã, đi chùa một cách thong thả, có đôi dì đi kèm, từ “ngất ngưởng” ở đây thể hiện sự tự tại, tận hưởng thú vui riêng.

– Lần 4: “Đời ai ngất ngưởng như ông!” Giữ vững đức tính trung thành nhưng vẫn thực hiện được những hoài bão cá nhân, dù là làm quan hay trí thức đều thể hiện rõ tính cách, bản lĩnh và khí phách của mình. Cụm từ “ngất ngưởng” này phù hợp với tiêu đề của bài hát, mang ý nghĩa tổng quát, tổng hợp các nét nghĩa đã nêu ở trên.

Câu 4 : Thái độ sống, phong cách sống “ngất ngưởng” đã được tác giả thể hiện ở những phương diện, khía cạnh cụ thể nào? Suy nghĩ của bạn về cách lựa chọn lối sống, cách ứng xử cũng như cá tính của tác giả.

Hướng dẫn trả lời:

– Quan điểm sống ngất ngưởng khi làm quan:

Đây là quan niệm mà ông đã thể hiện qua nhiều bài thơ, cho rằng con người được sinh ra theo “ý trời đất”, vì vậy cần có trách nhiệm và phải gánh vác công việc đời.

– Quan niệm sống ngất ngưởng khi về hưu:

Ông tự tin so sánh mình với “thái thượng”, tức là sống một cuộc đời ung dung tự tại, không bận tâm đến những lời khen chê hay được mất của thế gian.

Quan niệm sống độc đáo và khác thường này mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.

Câu 5: Nêu nhận xét về phong cách ngôn ngữ của tác giả thể hiện trong bài hát nói (chú ý các phương diện: cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh; các biện pháp tu từ; vần và nhịp điệu).

Hướng dẫn trả lời:

Ngôn ngữ hát nói mà tác giả vận dụng trong văn bản không chỉ phong phú mà còn tôn vinh phong cách nghệ thuật và tài năng của Nguyễn Công Trứ. Giọng điệu của ông thể hiện một con người đầy khí phách, luôn khao khát sống tự do và khẳng định cá tính của bản thân.

Ông đã vượt qua những phong tục phong kiến thông thường và dũng cảm sống đúng với chính mình. Giọng điệu vui tươi, hào hứng phản ánh một cuộc sống phóng khoáng và thoải mái. Tuy nhiên, bên trong vẫn ẩn chứa một thái độ quyết liệt, kiên định, tràn đầy sức sống, đồng thời vẫn phản ánh tư tưởng và tinh thần trung quân ái quốc của một vị quan mẫu mực.

Câu 6: Trình bày suy nghĩ của bạn về sự hội tụ những yếu tố đối lập trong phong cách hành xử của Nguyễn Công Trứ được thể hiện ở bài hát nói. Ngoài chủ đề chính, Bài ca ngất ngưởng còn có chủ đề nào khác? 

Hướng dẫn trả lời:

Những yếu tố đối lập trong cách hành xử của Nguyễn Công Trứ được thể hiện qua bài hát nói:

  • Ông hết lòng phụng sự quốc gia nhưng vẫn quan tâm đến đời sống cá nhân và cá tính của mình.
  • Quyết đoán và kiên quyết, nhưng vẫn mang phong cách hào hoa, thanh lịch.
  • Nghiêm túc, cẩn thận và chu đáo, nhưng vẫn có sự vui vẻ, dí dỏm và hài hước.
  • Ngoài chủ đề chính, “Bài ca ngất ngưởng” còn nhấn mạnh vị trí và chức phận của con người trong mối quan hệ với xã hội và thời đại. Bài ca này bao gồm nhiều chủ đề khác nhau: đời sống cá nhân và cái tôi cá tính, các cách lựa chọn và hành động để tạo ra những giá trị sống có ý nghĩa thực sự,…

Câu 7: Theo bạn, hình ảnh con người nhà Nho nhập thế – hành đạo và hình ảnh con người phóng túng – tài tử trong bài thơ có tạo nên sự đối lập về nhân cách không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

Trong thực tế, có nhiều người vừa đạt được công trạng và danh vọng cao, lại vừa thỏa mãn cuộc sống phong lưu như Nguyễn Công Trứ. Với tài năng vượt bậc, tinh thần dấn thân và thái độ sống tự tin, Nguyễn Công Trứ trở thành hình mẫu của một nhân cách Nho giáo đặc biệt: vừa tham gia thực tiễn – hành đạo, vừa thưởng thức cuộc sống – tài tử; ở một khía cạnh nào đó, ông cũng đạt đến sự khác biệt. Ông đạt được thành công trong sự nghiệp mà không để danh lợi, phú quý hay uy quyền chi phối; sống phóng khoáng nhưng không buông thả, và tự tin vào bản lĩnh cùng trí tuệ của mình đến mức có thể bình thản đối diện với mọi thăng trầm trong cuộc sống.

Kết nối đọc – viết

Bài tập: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) bàn về cách ứng xử trước sự được mất, khen chê, may rủi,… mà tác giả đã thể hiện trong Bài ca ngất ngưởng.

Hướng dẫn trả lời:

Bài “Bài ca ngất ngưởng” phản ánh lối sống đặc biệt của Nguyễn Công Trứ, xuất phát từ quan niệm Nho giáo về lòng trung quân. Ông không bị ràng buộc bởi tư tưởng Nho học mà vẫn giữ đạo với vua, với nước theo cách riêng. Nguyễn Công Trứ từng giữ nhiều vị trí quan trọng cùng với những đóng góp trong khai hoang và trị thủy. Ông thực hiện công việc với tinh thần trách nhiệm cao. Dù được công nhận tài năng, ông vẫn tự tin khẳng định mình là “Tài bộ”, đi ngược lại với quan niệm Nho giáo về khiêm tốn. Ông coi trọng việc giúp nước hơn danh lợi, thể hiện điều này qua câu nói nổi tiếng: “Làm tổng đốc tôi không lấy làm vinh, làm lính tôi cũng không coi là nhục.” Dù đã giữ nhiều chức quan lớn trong triều nhưng đối với ông cũng thật nhẹ tênh, không có gì quan trọng.

Trên đây là hướng dẫn soạn bài “Bài ca ngất ngưởng” – Ngữ văn lớp 11, Kết nối tri thức đã hỗ trợ các bạn trả lời được các câu hỏi và giúp việc soạn văn lớp 11 của các bạn trở nên dễ dàng, và dễ nắm bắt được nội dung hơn hơn.

<<Xem thêm>> Hướng dẫn soạn bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc – Ngữ văn 11

Tác giả:

Chào các bạn! Mình là Thảo Vy - Sinh viên K28 - Đại học Sư phạm Hà Nội. Với nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, chuyên môn vững vàng, phương pháp sư phạm hiện đại và nhiệt huyết làm nghề hy vọng sẽ giúp các em đạt kết quả tốt nhất.

Bài viết liên quan

Ảnh meme like đã trở thành xu hướng không thể thiếu trên mạng xã hội. Với biểu cảm hài hước, độc đáo, bộ sưu tập này giúp bạn thêm phần…

19/12/2024

Meme mèo khóc đã trở thành hiện tượng trên mạng xã hội nhờ biểu cảm vừa đáng yêu vừa buồn cười. Bộ sưu tập này không chỉ giúp bạn giải…

19/12/2024

Avatar hoa sen trắng đám tang là biểu tượng mang ý nghĩa sâu sắc, tượng trưng cho sự thanh tịnh, cao quý và kính trọng. Trong bài viết này, chúng…

19/12/2024