Soạn bài Cà Mau quê xứ – Ngữ văn 11 ngắn gọn nhất

Soạn bài Cà Mau quê xứ (trang 45, 46, 47, 48, 49, 50) ngắn gọn nhưng vẫn đầy đủ ý, được Kiến Thức THPT biên soạn bám sát theo sách Ngữ văn lớp 11 bộ Kết nối tri thức, giúp học sinh dễ dàng nắm bắt nội dung và soạn văn một cách nhanh chóng, hiệu quả.

Trước khi đọc – Soạn bài Cà Mau quê xứ

Câu hỏi 1 (trang 45 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Ba tiếng “Mũi Cà Mau” gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì?

Trả lời

Tên gọi Cà Mau mang nghĩa “nước đen”, được đặt theo màu nước đặc trưng của vùng này, do lá cây tràm từ rừng tràm U Minh bạt ngàn rụng xuống, làm cho nước chuyển màu. Mũi Cà Mau, vùng đất tận cùng của tổ quốc, được xem như một kỳ quan độc đáo mà không nơi nào khác có được. 

Người dân nơi đây thường tự hào ví von rằng: “Đất biết nở, rừng biết đi và biển sinh sôi”, thể hiện sự kỳ diệu và sự sống phong phú của vùng đất này.

Câu hỏi 2 (trang 45 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Bạn đã biết được gì về vùng đất Mũi Cà Mau (qua sách báo, phim ảnh và các phương tiện truyền thông…)?

Trả lời

• Cà Mau là vùng đất thấp và nhỏ, thường xuyên bị ngập nước, thuộc xóm Mũi, xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, cách thành phố Cà Mau hơn 100 km.
• Vùng đất Cà Mau sở hữu hệ sinh thái rừng ngập mặn phong phú và đa dạng, tạo nên cảnh quan thiên nhiên đặc sắc và giá trị sinh thái cao.

Đọc văn bản – Soạn bài Cà Mau quê xứ

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích chính là đi chơi. 

Chú ý những liên tưởng của tác giả về văn học.

Những liên tưởng của tác giả về văn học là những nét “phai” trong tác phẩm của Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu từ hơn 40 năm trước. Những trang kí, trang thư, và trang thơ đã gieo vào mỗi câu chữ những hạt giống hy vọng, mang theo khát khao mãnh liệt về sự bung nở của hòa bình và sự sống.

Trạng thái tình cảm của tác giả và mọi người khi đến với Mũi Cà Mau.

Đối với tác giả, Cà Mau là vùng đất đã tồn tại từ lâu trong trí tưởng tượng, được ấp ủ chỉ chờ ngày thực hiện hành trình khám phá. Khi thật sự đặt chân đến đây, tác giả ngay lập tức yêu mến và đắm chìm trong khung cảnh thiên nhiên và con người nơi này. 

Sự say mê ấy sâu sắc đến mức tạo nên cảm giác bấn loạn, lạ lẫm, kì quặc và đầy khao khát muốn khám phá mọi ngóc ngách của vùng đất đầy bí ẩn và quyến rũ này.

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng gì của người viết?

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong dòng liên tưởng của tác giả đã góp phần tô đậm thêm nỗi nhớ nhà da diết. Với phong cách thơ đậm chất quê hương, bình dị và chân thật, Nguyễn Bính trở thành biểu tượng gợi nhắc về những miền quê quen thuộc, khiến tâm trạng nhớ nhà càng thêm sâu sắc và day dứt.

Từ “xứ” được nói ở đây có kết nối như thế nào với nhan đề?

Từ “xứ” trong ngữ cảnh này dùng để chỉ các địa điểm, vùng đất cụ thể ở khu vực mũi Cà Mau, thể hiện tính đặc trưng của vùng đất nơi tận cùng Tổ quốc.

Chú ý cái nhìn của người viết đối với những chi tiết thực của đời sống được ghi lại.

Mọi thứ ở đây đều diễn ra một cách nhẹ nhàng, tạo cho tác giả cảm giác thân thuộc, dần dần coi nơi này như quê hương của mình.

Hơn thế nữa, người dân nơi đây sống rất cần cù, chịu khó, vất vả làm lụng để mưu sinh. Sự thật thà, chất phác của họ càng khiến tác giả thêm gắn bó, thương mến mảnh đất và con người Cà Mau hơn.

Những khó khăn, bộn bề mà con người ở đất Mũi Cà Mau đã trải qua.

Những con tôm bị ngạt thở trong lớp sình lầy, những cây đước bị người dân đốn hạ để nhường chỗ cho các vuông tôm sạch sẽ và trong lành hơn.

Cách thể hiện cảm xúc của tác giả ở phần kết.

Cách thể hiện của tác giả rất độc đáo. Ông cảm nhận rằng mọi thứ ở đây đều đẹp và đặc biệt, không nơi nào có được. Dù không trực tiếp nói mình lưu luyến mảnh đất này, nhưng nỗi nhớ ấy đã làm ông “mắt tôi chợt cay nhòe”. 

Khi rời đi, ông mang theo trên tay món quà tượng trưng cho tình cảm chân thành của người dân Đất Mũi – than đước, như một kỷ niệm đáng nhớ, đầy xúc động.

Sau khi đọc – Soạn bài Cà Mau quê xứ

Nội dung chính: Tác phẩm Cà Mau quê xứ tái hiện một cách chân thực về mảnh đất cuối cùng của Tổ quốc. Tác giả chủ yếu kể về chuyến đi trải nghiệm thực tế, khắc họa khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và con người hiền lành, chất phác nơi đây. Qua từng dòng viết, tác giả đã bộc lộ rõ những cảm xúc chân thành và niềm mến thương sâu đậm đối với vùng đất này.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn?

Trả lời

Tác giả mang một tâm thế rất thoải mái khi đặt chân đến Mũi Cà Mau, điều này đã giúp ông có cái nhìn sâu sắc và tinh tế hơn về vẻ đẹp thiên nhiên cũng như con người nơi đây. Chính nhờ tâm thế đó, tác giả có thể cảm nhận được những nét đặc trưng và sự hài hòa giữa thiên nhiên tươi đẹp và con người hiền hòa, mến khách của vùng đất này.

Câu 2 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào?

Trả lời

Tính chất tươi mới, sống động của đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua các khung cảnh và nhân vật sau:

• Khung cảnh:
  • Những ngôi nhà sàn đơn sơ được thưng bằng lá dừa nước, bên dưới là cơ sở gia công thủy sản, cá bơi lội ngay dưới sàn nhà, tạo nên bức tranh sống động của vùng đất miền sông nước.
• Con người:
  • Những con người Cà Mau dù phải đối mặt với nhiều khó khăn và vất vả trong cuộc sống.
  • Họ thường xuyên chịu đựng thiên tai và thiếu thốn vật chất.
  • Dù vậy, họ vẫn luôn vui vẻ, lạc quan, hiếu khách và chân chất.

Chính những điều này đã níu chân tác giả, khiến ông thêm yêu mến và gắn bó với mảnh đất này.

>> Xem thêm: Soạn bài Dương phụ hành | Kết nối tri thức (Siêu ngắn)

Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì?

Trả lời

Khi đến Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn từng có mối duyên nợ với vùng đất này như Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu và Nguyễn Ngọc Tư. Những liên tưởng ấy càng khẳng định sức hút đặc biệt của con người và mảnh đất Cà Mau, nơi không chỉ thu hút những người yêu thiên nhiên mà còn là nguồn cảm hứng dạt dào cho các tác giả văn học.

Câu 4 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn?

Trả lời

Chất trữ tình được thể hiện rõ nét qua những cảm xúc và tình cảm sâu đậm của tác giả dành cho thiên nhiên và con người mũi Cà Mau. Dù đã rời xa vùng đất này, nhưng ký ức về Cà Mau vẫn còn nguyên vẹn trong tâm trí ông, trở thành sợi dây vô hình níu giữ trái tim, khiến ông không khỏi lưu luyến, nhớ nhung mãi không nguôi.

Câu 5 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào?

Trả lời

Sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên qua sự hòa quyện giữa chất hiện thực và chất trữ tình.

• Vùng đất này toát lên vẻ đẹp bình dị, giản đơn đến kỳ lạ, là một miền quê nhỏ bé ở tận cùng Tổ quốc, nơi những con người thuần hậu, chịu thương chịu khó sinh sống, hòa mình với thiên nhiên tươi đẹp.
• Đất Mũi còn là nơi hội tụ của hệ sinh thái rộng lớn, là nơi trú ngụ của các loài chim và sinh vật biển, góp phần làm nên một bức tranh thiên nhiên phong phú và đầy sức sống.

Câu 6 (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp tu từ trong tác phẩm.

Trả lời

Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ, đặc biệt là câu hỏi tu từ, như một cách để bày tỏ những thắc mắc và tò mò của mình về mảnh đất và con người nơi đây. Đồng thời, thông qua những câu hỏi đó, tác giả gửi gắm tình cảm sâu sắc của mình, thể hiện qua ngôn từ giàu cảm xúc, đậm chất trữ tình và tản văn, tạo nên một tác phẩm đầy sức lôi cuốn và suy tư.

>> Xem thêm: Soạn bài Nữ phóng viên đầu tiên – SGK Kết nối tri thức

Kết nối đọc – viết

Bài tập (trang 50 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Từ ý của câu “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe.”, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm xúc của tác giả đối với Mũi Cà Mau.

Trả lời

Dòng văn cuối của văn bản “Cà Mau quê xứ” đã khép lại với những nỗi niềm lưu luyến và cảm xúc tiếc nuối sâu sắc của tác giả khi phải rời xa Đất Mũi Cà Mau. Mặc dù chỉ gắn bó trong một khoảng thời gian ngắn ngủi, nơi này đã để lại trong lòng ông nhiều kỷ niệm đáng nhớ. 

Ở nơi tận cùng của Tổ quốc, đầy nắng, gió và cát biển, nhà văn đã được trải nghiệm một cuộc sống bình yên và thú vị. Khi rời đi, ông nhận lại những ánh mắt “lánh đen như than đước” của những người dân hồn hậu, kèm theo món quà đơn sơ nhưng chứa đựng đầy tình cảm – than hầm. 

Lời chia tay thật đẹp với những nụ cười, cái bắt tay ấm áp và lời hứa sẽ trở lại. Tuy nhiên, khi bước chân lên tàu rời khỏi Đất Mũi, nỗi nhớ nhung và tiếc nuối dâng trào, khiến tác giả nghẹn ngào không thể giấu. 

Tình cảm là thứ không thể che đậy, và cơ thể không thể nói dối – hình ảnh “mắt tôi chợt cay nhòe” chính là phản ứng tự nhiên khi phải xa mảnh đất thân thương này. Như Chế Lan Viên đã từng viết: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/ Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn.”