Soạn bài Chí Phèo lớp 11 Kết nối tri thức cực ngắn

Trước khi đọc

Câu 1 trang 23 – Soạn bài Chí Phèo lớp 11 Kêt nối tri thức : Thế nào là định kiến xã hội? Các định kiến xã hội có thể ảnh hưởng đến cá nhân và cộng đồng như thế nào?

Trả lời:

– Định kiến xã hội là những thái độ chứa đựng sự đánh giá một chiều và tiêu cực đối với một cá nhân hoặc cộng đồng, được duy trì lâu dài trong tiềm thức và truyền qua nhiều thế hệ.

– Các định kiến xã hội có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân và cộng đồng. Cá nhân bị ảnh hưởng xấu bởi định kiến xã hội sẽ không có được cuộc sống tự do, hạnh phúc. Đối với cộng đồng, định kiến xã hội sẽ dẫn đến lối sống kém văn minh và suy nghĩ lạc hậu.

Câu 2 trang 23 – Soạn bài Chí Phèo lớp 11 Kêt nối tri thức: Có thể bạn đã từng nghe thấy người ta gọi tính cách hay cách ứng xử của một ai đó là “Chí Phèo”. Cách gọi ấy đã hàm ẩn sự đánh giá như thế nào đối với tính cách hay cách ứng xử này? 

Trả lời:

Cách gọi này hàm chứa sự đánh giá tiêu cực về tính cách hoặc cách ứng xử đó.

Trong khi đọc 

Câu 1. Vì sao Chí Phèo lại khiến dân làng Vũ Đại e sợ khi hắn mới từ nhà tù trở về làng?

Trả lời:

Khi Chí Phèo mới từ nhà tù trở về, anh ta có ngoại hình rất đáng sợ: “Trông giống như thằng sắng cá! Đầu trọc lốc, răng cạo trắng hớn, mặt đen nhưng rất cương cường, hai mắt gườm gườm trông rất đáng sợ! Anh ta mặc quần áo nái đen cùng với chiếc áo tây vàng. Ngực anh ta phanh ra đầy những hình chạm trổ rồng, phượng và một ông tướng cầm chùy, cả hai cánh tay cũng vậy.”

Câu 2. Người kể chuyện có hoàn toàn miêu tả cảnh Chí Phèo gây sự với người nhà Bá Kiến chỉ từ điểm nhìn của mình?

Trả lời:

Người kể chuyện không chỉ miêu tả cảnh Chí Phèo gây sự với người nhà Bá Kiến từ góc nhìn của mình mà còn từ góc nhìn của các nhân vật khác trong làng, như cụ Bá và Chí Phèo.

Câu 3. Sự thay đổi từ bên trong con người Chí Phèo bắt đầu từ những cảm giác, ấn tượng gì?

Trả lời:

Sự thay đổi bên trong con người Chí Phèo bắt đầu từ những cảm giác và ấn tượng sau: 

• Khi mở mắt ra, anh thấy trời đã sáng từ lâu. 
• Mặt trời có lẽ đã lên cao, và ánh nắng bên ngoài chắc hẳn rực rỡ. 
• Anh nghe thấy tiếng chim ríu rít bên ngoài. 
• Tỉnh dậy, anh cảm thấy miệng đắng, lòng mơ hồ buồn. 
• Ruột gan nôn nao và cảm thấy sợ rượu. 
• Anh nghe tiếng chim hót, tiếng gõ mái chèo đuổi cá. 
• Anh cũng nghe thấy cuộc trò chuyện của hai người đàn bà đi bán vải từ Nam Định về.

Câu 4. Điều gì ám ảnh Chí Phèo nhất khi nghĩ về cuộc đời của mình?

Trả lời:

Điều ám ảnh Chí Phèo nhất khi nghĩ về cuộc đời mình là nhận ra rằng, dù đã già, anh vẫn còn cô độc.

Câu 5. Lòng trắc ẩn của thị Nở dành cho Chí Phèo được thể hiện qua ý nghĩa và hành động nào?

Trả lời:

– Ý nghĩ: Anh chàng liều lĩnh ấy thật đáng thương, còn gì đáng thương hơn khi đau ốm mà phải nằm còng queo một mình. Thị cảm thấy như yêu hắn, đó là lòng yêu của một người làm ơn, nhưng cũng có cả lòng yêu của một người nhận ơn. Bỏ hắn lúc này thì cũng bạc, dù sao cũng đã ăn nằm với nhau…

– Hành động: Chăm sóc anh lúc say rượu; Nấu cháo hành và mang sang cho Chí Phèo.

Câu 6. Người kể chuyện đặt điểm nhìn ở đâu khi miêu tả những cảm xúc của Chí Phèo lúc đón nhận bát cháo hành của thị Nở?

Trả lời:

Điểm nhìn khi miêu tả cảm xúc của Chí Phèo lúc nhận bát cháo hành từ Thị Nở là từ suy nghĩ của Chí Phèo.

Câu 7. Lời kể và điểm nhìn của người kể chuyện thể hiện thái độ như thế nào đối với Chí Phèo?

Trả lời:

Lời kể và điểm nhìn của người kể chuyện cho thấy thái độ cảm thông và thương xót đối với Chí Phèo.

Câu 8. Lí do bà cô thị Nở dứt khoát không cho cháu mình đến với Chí Phèo có thỏa đáng không?

Trả lời:

Những lý do khiến bà cô Thị Nở kiên quyết không cho cháu mình đến với Chí Phèo là không thỏa đáng và xuất phát từ những định kiến xã hội.

Câu 9. Tại sao tâm trí của Chí Phèo lúc này lại bị ám ảnh bởi hơi cháo hành?

Trả lời:

Bát cháo đầy tình yêu thương của Thị Nở đã đánh thức phần nhân tính trong Chí Phèo. Nhưng cũng chính Thị Nở lại là người từ chối quyền làm người của Chí, đẩy anh ta rơi vào hố sâu của tuyệt vọng. Chí Phèo bị ám ảnh bởi hương cháo hành, hay chính xác hơn là đang nhớ đến Thị Nở.

Câu 10. Việc Chí Phèo tìm đến nhà bá Kiến có phải hoàn toàn do hắn đã say như nhận xét trước đó của người kể chuyện không?

Trả lời:

Chí Phèo tìm đến nhà Bá Kiến không chỉ vì say rượu mà còn với mục đích trả thù.

Câu 11. Đây có phải là những lời của một kẻ say không?

Trả lời:

Những lời này xuất phát từ đáy lòng của Chí Phèo, chứ không phải từ một kẻ say.

Câu 12. Người kể chuyện có đưa ra lời bình luận hay đánh giá nào của mình về sự việc xảy ra ở làng Vũ Đại không?

Trả lời:

Người kể chuyện đưa ra các bình luận và đánh giá về sự việc xảy ra ở làng Vũ Đại gián tiếp qua lời của các nhân vật trong truyện.

Câu 13. Ý nghĩa của hình ảnh cái lò gạch cũ là gì?

Trả lời:

– Tả thực: Lò nung gạch cũ, không còn sử dụng, xuất hiện nhiều ở các vùng quê ngày xưa.

– Biểu tượng: Đại diện cho vòng luẩn quẩn của những kiếp người như Chí Phèo. Chí Phèo không phải là một hiện tượng cá biệt mà là một hiện tượng phổ biến, mang tính quy luật trong xã hội thời đó.

>>Xem thêm: Tóm tắt Chí Phèo ngắn gọn nhất

Sau khi đọc

Câu 1. Tóm tắt cốt truyện Chí Phèo theo trình tự thời gian cuộc đời nhân vật. Hãy đánh giá hiệu quả của việc phá vỡ trình tự này trong mạch trần thuật của tác phẩm.

Trả lời:

– Tóm tắt: Chí Phèo là một đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi trong một cái lò gạch cũ và được người làng thay nhau nuôi nấng. Khi lớn lên, Chí đi làm thuê khắp nơi, bao gồm cả nhà Bá Kiến. Vì một chuyện ghen tuông, Bá Kiến đẩy Chí vào tù. Sau khi ra tù, Chí Phèo trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại, bị Bá Kiến lợi dụng làm tay sai, chuyên vạch mặt ăn vạ và gây tai họa cho dân làng. Cuộc gặp gỡ với Thị Nở khiến Chí khao khát trở lại làm người lương thiện, nhưng bà cô của Thị Nở và xã hội đương thời đã chặn đứng đường về “cõi người” của Chí. Tuyệt vọng, Chí tìm giết Bá Kiến rồi tự sát. Nghe tin Chí chết, Thị Nở nhìn xuống bụng và nghĩ đến cái lò gạch bỏ hoang, vắng người qua lại.

– Mạch trần thuật bắt đầu từ khi Chí Phèo đã trượt dài trên con đường tha hóa, sau đó mới quay trở lại sự kiện hắn được sinh ra như thế nào. Điều này tạo ra sự hấp dẫn, khiến người đọc tò mò về cuộc đời và bản chất của nhân vật, đồng thời thể hiện tư duy tự sự của Nam Cao. Nhà văn không chỉ kể lại cuộc đời mà còn phân tích, giải thích những yếu tố đã nhào nặn nên số phận của họ.

Câu 2. Phân loại điểm nhìn trần thuật trong đoạn mở đầu theo các bình diện: điểm nhìn của người kể chuyện/ điểm nhìn của nhân vật (Chí Phèo, dân làng Vũ Đại); điểm nhìn bên ngoài và điểm nhìn bên trong. Nhận xét về tương quan và sự dịch chuyển giữa các điểm nhìn này, qua đó, chỉ ra những nét đặc sắc trong cách Nam Cao mở đầu câu chuyện.

Trả lời:

– Đoạn mở đầu: điểm nhìn của người kể chuyện, dân làng Vũ Đại, Chí Phèo

– Ví dụ: 

• Hắn vừa đi vừa chửi. (Người kể chuyện/Điểm nhìn bên ngoài) 
• Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. (Người kể chuyện/Điểm nhìn bên ngoài) 
• Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ: “Chắc nó trừ mình ra!” (Dân làng Vũ Đại/Điểm nhìn bên trong) 
• Mẹ kiếp! Thế thì có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? (Chí Phèo/Điểm nhìn bên trong) 

=> Không có một điểm nhìn bao trùm, người kể chuyện không đứng hẳn về phía ý thức của nhân vật nào, và điểm nhìn của người kể chuyện không phải là điểm nhìn thống trị.

Câu 3. Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo vào buổi sáng sau cuộc gặp gỡ với thị Nở đêm trước. Theo bạn, nhân tố nào mang tính quyết định đối với quá trình hồi sinh nhân tính của nhân vật? Vì sao?

Trả lời:

– Tình yêu thương mộc mạc, chân thành của Thị Nở đã đánh thức bản chất lương thiện của Chí Phèo: 

• Nhận biết được mọi âm thanh trong cuộc sống. 
• Nhận ra bi kịch trong cuộc đời mình và sợ cô đơn, cô độc. 
• Chí Phèo thèm lương thiện và muốn hòa giải với mọi người.

– Nhân tố quyết định trong quá trình hồi sinh nhân tính của nhân vật là tình yêu thương của Thị Nở qua hình ảnh bát cháo hành: 

• Lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng Chí được ăn trong tình yêu thương và hạnh phúc. 
• Bát cháo chứa đựng tình yêu thương của Thị Nở đã đánh thức phần người trong Chí.

Câu 4. Phân tích phản ứng tâm lí và hành động của Chí Phèo sau khi bị thị Nở từ chối chung sống. Người kể chuyện có đưa ra những phán đoán đáng tin cậy để người đọc hiểu được tâm lí và hành động của nhân vật không?

Trả lời:

– Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo: 

• Lúc đầu: Chí ngạc nhiên trước thái độ của Thị Nở. 
• Sau đó, Chí hiểu ra mọi việc, “bỗng nhiên ngẩn người” và cảm thấy tuyệt vọng. 
• Níu kéo Thị Nở không được, Chí Phèo uống rượu thật say để có động lực trả thù, nhưng càng uống lại càng thấy hơi cháo hành và càng tỉnh. 
• Chí Phèo cầm dao đến nhà bà cô Thị Nở để trả thù nhưng lại đi đến nhà Bá Kiến.

– Người kể chuyện không giải thích điều gì chi phối Chí Phèo, và lời bình luận “Những thằng điên và những thằng say rượu không bao giờ làm những cái mà lúc ra đi chúng định làm” là một phán đoán không hoàn toàn đáng tin cậy. Người đọc không thể dựa vào phán đoán này để hiểu được tâm lý và hành động của nhân vật.

>>Xem thêm: Tiểu sử tác giả Nguyễn Du

Câu 5. Người kể chuyện bộc lộ thái độ như thể nào đối với Chí Phèo và thị Nở qua hệ thống điểm nhìn và lời kể?

Trả lời:

Người kể chuyện không coi thường hay khinh miệt Chí Phèo và Thị Nở dù họ không hoàn hảo. Người kể đã đặt mình vào vị trí của các nhân vật, để nói lên tâm tư và nguyện vọng của họ.

Câu 6. Nhận xét về điểm nhìn và giọng điệu trần thuật ở đoạn kết của truyện ngắn khi Chí Phèo tìm đến nhà bá Kiến lần cuối và phản ứng của dân làng Vũ Đại về cái chết của hai nhân vật này. Theo bạn, cái chết của Chí Phèo có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

– Điểm nhìn trần thuật: khá lạnh lùng, hạn chế tối đa việc bình phẩm hay đánh giá về cái chết của nhân vật và không tỏ thái độ đối với ý kiến của dân làng Vũ Đại. Chủ yếu là điểm nhìn bên ngoài, không có phán quyết chắc chắn nào về những gì diễn ra trong suy nghĩ của nhân vật.

– Cái chết của Chí Phèo là biểu hiện cao nhất, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của tính người và bản chất lương thiện. Đây là một hành động dứt khoát và quyết liệt chống lại những điều tiêu cực để bảo vệ phần người vừa tìm lại được, chống lại sự ăn mòn nhân cách. Cái chết đó là minh chứng cho khát khao trở lại làm người lương thiện đang hiện diện bên trong Chí Phèo.

Câu 7. So sánh và nhận xét về đoạn kết của hai truyện ngắn Chí Phèo (Nam Cao) và Vợ nhặt (Kim Lân).

Trả lời:

– Kết thúc của Chí Phèo là một kết thúc mở. Dù câu chuyện đã khép lại, các vấn đề và mâu thuẫn vẫn còn bỏ ngỏ và tiềm tàng.

– Kết thúc của Vợ nhặt, mặc dù trên bề mặt câu chuyện như đang bỏ ngỏ, nhưng hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng cho thấy những vấn đề của hiện tại đã tìm được hướng giải quyết.

Câu 8. Hệ thống hoá những nét đáng chú ý trong nghệ thuật kể chuyện của Nam Cao ở truyện ngắn này trên các phương diện: người kể chuyện, điểm nhìn và lời trần thuật.

Trả lời:

• Người kể chuyện: ngôi thứ ba, không hoàn toàn là người kể chuyện toàn năng, toàn tri. 
• Điểm nhìn: tăng cường việc trần thuật theo ý thức của nhân vật. 
• Lời trần thuật: đa giọng, nhiều điểm nhìn, kết hợp giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Kết nối đọc – viết

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về chi tiết bát cháo hành của thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo.

Gợi ý:

Bát cháo hành là một chi tiết đắt giá trong truyện Chí Phèo. Chi tiết này xuất hiện vào sáng hôm sau khi Thị Nở nấu một bát cháo hành và đem đến cho Chí Phèo. Bát cháo không chỉ biểu hiện sự quan tâm và chăm sóc của Thị Nở dành cho Chí Phèo khi hắn đang ốm, mà còn ẩn chứa tình yêu thương của Thị dành cho hắn. Đây là lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng Chí được ăn trong tình yêu thương và hạnh phúc. Bát cháo chứa đựng tình yêu thương của Thị Nở đã đánh thức phần người trong Chí. Quả là một chi tiết nhỏ nhưng mang bài học lớn lao.

Qua bài viết trên, chúng tôi đã cung cấp cho các bạn soạn văn 11 Chí Phèo. Hy vọng có thể giúp các bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa mà tác phẩm tuyệt vời này đem lại. Để tham khảo thêm những bài học và các tác phẩm khác trong chương trình học, các em hãy truy cập chuyên mục Ngữ Văn 11 thường xuyên nhé.