Ngữ văn 10 Soạn bài Sự sống và cái chết – Kết nối tri thức

Hướng dẫn soạn bài Sự sống và cái chết trong chương trình Kết nối tri thức là một tác phẩm đặc sắc, giúp học sinh khám phá mối quan hệ mật thiết giữa hai mặt đối lập trong cuộc sống. Thông qua tác phẩm, người đọc có cơ hội hiểu sâu hơn về bản chất của sự sống, cái chết và những giá trị mà con người cần trân trọng trong cuộc đời ngắn ngủi.

Trước khi đọc

Câu hỏi Ngữ văn lớp 10 trang 75

Khi quan sát những biểu hiện cụ thể của sự sống trên Trái Đất, những điều đã khiến tôi suy nghĩ, băn khoăn hoặc tò mò như: thứ gì trên Trái Đát đã giúp duy trì sự sống của sinh vật, những thứ Trái Đất có thì các hành tinh khác có không; vì sao các sinh vật chỉ có tuổi thọ nhất định…

Đọc văn bản

1. Dự đoán nội dung chính từ nhan đề và đoạn đầu:

Từ nhan đề và đoạn đầu của bài viết, có thể dự đoán rằng nội dung sẽ xoay quanh vấn đề sự sống của các loài sinh vật trên Trái Đất và quá trình phát triển của chúng.

2. Ý nghĩa của việc tác giả tưởng tượng ra chuyến “du hành ngược thời gian”:

Chuyến “du hành” ngược thời gian mà tác giả tưởng tượng ra nhằm tái hiện bối cảnh sự sống trên Trái Đất trước khi có sự xuất hiện của con người, giúp người đọc hình dung về quá trình phát triển và đa dạng sinh học qua các thời kỳ.

3. Các thuật ngữ chuyên ngành sinh học trong đoạn (3) và (4) và tác dụng của chúng:

• Một số thuật ngữ chuyên ngành được sử dụng như: động vật, thích nghi, tuyệt chủng, chọn lọc tự nhiên, sinh vật đơn bào, sinh vật đa bào, ổ sinh thái.
• Những thuật ngữ này giúp văn bản tăng độ chính xác và tính thuyết phục, đồng thời cung cấp kiến thức khoa học về sự sống và quá trình phát triển của sinh vật trên Trái Đất.

4. Sự khác biệt giữa sinh vật và vật vô sinh:

Các sinh vật khác với vật vô sinh ở chỗ chúng phải đấu tranh để sinh tồn, chịu sự chọn lọc tự nhiên và đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, trong khi vật vô sinh không chịu ảnh hưởng của những quy luật này, tức là không trải qua quá trình sống và chết.

Sau khi đọc

Câu 1 Hướng dẫn soạn sự sống và cái chết

• Văn bản tập trung vào sự sống của các loài sinh vật trên Trái Đất.
• Bài viết tiếp cận vấn đề bằng cách tái hiện lịch sử tồn tại và tuyệt chủng của các loài sinh vật, làm rõ ý nghĩa của cái chết đối với sự tiếp nối của sự sống.

Câu 2 văn 10 soạn văn 10 sự sống và cái chết

• Các thông tin chính gồm: hai hướng phát triển của sự sống, sự tồn tại của sinh vật cách đây 3 tỉ năm và 140 triệu năm, sự xuất hiện của sinh vật đơn bào và đa bào, quá trình tuyệt chủng và tiến hóa của sinh vật, sự khác biệt giữa sinh vật và vật vô sinh.
• Tác giả sắp xếp thông tin từ khái quát về lịch sử sự sống, qua các mốc thời gian về sự xuất hiện của sinh vật, đến việc phân tích quá trình tiến hóa và tuyệt chủng của chúng.

Câu 3 Ngữ văn lớp 10 soạn văn bài sự sống và cái chết

3 tỷ năm trước:

• Vi khuẩn, vi khuẩn cổ sinh xuất hiện.
• Cuộc đấu tranh để sinh tồn đã bắt đầu từ thời điểm này.

500 triệu năm trước:

• Sự phát triển của các sinh vật như: tảo, bọt biển, rêu, nấm, sâu bọ, tôm cua, bộ ba thùy.
• Các loài vi khuẩn và vi khuẩn cổ sinh tiếp tục tồn tại.
• Đấu tranh để sinh tồn diễn ra khốc liệt.

140 triệu năm trước:

• Sự xuất hiện của ong, chim, cá và các loài động vật có vú.
• Khủng long cũng có mặt trong thời gian này.
• Các sinh vật phải tiếp tục đấu tranh để sinh tồn trong môi trường ngày càng phức tạp.

Hiện tại:

• Con người và các loài sinh vật khác đang tồn tại.
• Con người cũng tham gia vào cuộc đấu tranh để sinh tồn.

Câu 4 soạn sự sống và cái chết ngắn nhất kết nối tri thức

• Đấu tranh sinh tồn và tiến hóa có mối liên hệ chặt chẽ, đấu tranh sinh tồn tạo điều kiện để tiến hóa. Không có đấu tranh, sẽ không có sự phát triển hay hoàn thiện.
• Sự sống và cái chết gắn bó mật thiết với nhau, cái chết là một phần của sự sống và là điều kiện cho sự tiến hóa của sự sống.

Câu 5 soạn bài sự sống và cái chết Kết nối tri thức

• Thông điệp: Con người, như mọi sinh vật khác, không thoát khỏi quy luật sinh tồn và cái chết. Nếu không biết tự hoàn thiện, con người sẽ đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
• Thông điệp: Cái chết là một phần tự nhiên của cuộc sống, vì vậy, con người cần sống có ích và trân trọng từng khoảnh khắc.

Câu 6 Ngữ văn lớp 10 tập 2 Sách mới

Văn bản cung cấp thông tin khoa học về lịch sử và sự sống trên Trái Đất, thể hiện tính chính xác và khách quan thông qua những số liệu cụ thể (thời gian, tên các loài động vật, kỷ địa chất…).

• Ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu, sử dụng nhiều thuật ngữ khoa học, kết hợp yếu tố miêu tả, tự sự, và nghị luận để tăng tính thuyết phục.

Câu 7 trang 77 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2

• Có thể đổi nhan đề thành “Sự sống và cái chết của các loài sinh vật trên Trái Đất” để phản ánh rõ hơn nội dung chính, tuy nhiên, điều này sẽ làm mất đi tính cô đọng và những ý nghĩa biểu tượng sâu xa.

Câu 8 hướng dẫn soạn Ngữ văn lớp 10 trang 77

Văn bản giúp tôi nhận ra rằng con người chỉ là một phần nhỏ trong quá trình tồn tại của sự sống trên Trái Đất và cũng không tránh khỏi quy luật sinh tồn, cái chết. Nó gợi cho tôi suy nghĩ về ý nghĩa cuộc sống và cách mình có thể đóng góp để duy trì sự sống ấy.

Kết nối đọc – viết

Bài tập:Thu thập thông tin về một loài sinh vật mà bạn muốn tìm hiểu. Trình bày thông tin đó bằng một đoạn văn (khoảng 150 chữ).

Trả lời:

Cá heo, một trong những loài động vật có vú sống dưới nước thông minh nhất. Cá heo thuộc họ cá voi, sinh sống chủ yếu ở các vùng biển ấm trên toàn thế giới. Với khả năng giao tiếp thông qua âm thanh và sóng siêu âm, chúng có thể tạo ra những tiếng kêu để gọi nhau và xác định phương hướng. Cá heo có trí tuệ phát triển, biết cách sử dụng công cụ và thể hiện cảm xúc, chúng còn nổi tiếng với khả năng tương tác tốt với con người. Cá heo thường sống thành bầy đàn, có cấu trúc xã hội cao. Chúng còn nổi bật bởi hành vi bảo vệ nhau và đôi khi cả con người khỏi những nguy hiểm dưới nước, chẳng hạn như cá mập. Cá heo ăn các loài cá nhỏ và thường săn mồi theo nhóm để tăng hiệu quả.

Sau khi tìm hiểu bài học “Sự sống và cái chết”, học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn có được cái nhìn triết lý về quy luật tự nhiên. Bài học giúp ta nhận ra rằng sự sống và cái chết là hai mặt không thể tách rời, từ đó biết trân quý từng khoảnh khắc của cuộc đời.

<<Xem thêm>> Hướng dẫn soạn bài dưới bóng hoàng lan – Kết nối tri thức