Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc Ngữ văn 12 | Kết nối tri thức

Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc từ trang 11 đến trang 18 trong sách Ngữ văn lớp 12 thuộc bộ Kết nối tri thức sẽ hỗ trợ các em giải đáp các câu hỏi, giúp việc soạn văn 12 trở nên dễ dàng hơn.

Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc – Sách Kết nối tri thức

* Trước khi đọc – Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc

Câu hỏi 1 trang 11 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Khi nói về nhân vật văn học có thể gây cho độc giả sự chú ý, tò mò ngay từ cái tên, bạn nghĩ tới những nhân vật nào? Nêu nhận xét về về ý nghĩa của việc đặt tên cho các nhân vật trong sáng tác văn học. 

Gợi ý trả lời:

– Khi nhắc đến những nhân vật văn học thu hút sự chú ý của độc giả ngay từ cái tên, không thể không nghĩ tới Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao.

– Đánh giá: trong suốt quá trình sáng tác, tác giả đã đặt rất nhiều tâm huyết, tình cảm và ý đồ của mình vào tác phẩm.

Câu hỏi 2 trang 11 SGK Ngữ văn 12 Tập 1:  Nêu những hiểu biết của bạn về tiếng cười trào phúng trong sáng tác văn học (đối tượng trào phúng, thủ pháp trào phúng, giọng điệu trào phúng,..)

Gợi ý trả lời:

– Đối tượng của văn học trào phúng: là những khía cạnh chưa hoàn thiện, thiếu sót của con người và xã hội. Văn bản đã chỉ ra một số đối tượng cụ thể mà tiếng cười trào phúng hướng đến, bao gồm: sự hài hước, mỉa mai – châm biếm, và đả kích.

– Thủ pháp trào phúng: kỹ thuật sử dụng ngôn ngữ mỉa mai, châm biếm hoặc lời nói hài hước để diễn đạt một cách tinh tế và sắc sảo. Thường xuất hiện trong văn học, hài kịch, hoặc các tác phẩm nghệ thuật khác nhằm châm biếm hoặc giễu cợt.

–  Giọng điệu trào phúng:

• Hài hước: Được thể hiện qua sự đùa cợt nhẹ nhàng, sử dụng các yếu tố khác biệt, phá cách, phá vỡ những khuôn khổ quen thuộc.
• Mỉa mai, châm biếm: Tạo ra những yếu tố vô lý, thiếu logic, đảo lộn trật tự thường thấy nhằm châm biếm đối tượng.
• Đả kích: Thường có giọng điệu phủ nhận gay gắt, sử dụng ngôn từ mạnh mẽ như “mắng chửi”, có tính chất quyết liệt và đôi khi thô sơ, suồng sã.

* Đọc văn bản – Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc

1. Chú ý cách giới thiệu về sự kiện về sự kiện qua những chi tiết cụ thể và các yếu tố hé lộ giọng điệu trần thuật chính.

Gợi ý trả lời:

– Không gian: Sân quần Rollandes Varreau – Một sự kiện chưa từng có, đầy bất ngờ, gây chấn động và có khả năng làm thay đổi lịch sử thể thao nước nhà.

– Con người:

• “Tuy giá vé vào cửa là ba đồng hạng bét, số công chúng sáng hôm ấy, cũng trên ba nghìn”: Mặc dù giá vé cao, nhưng vẫn có hàng nghìn người tranh nhau mua vé tham dự sự kiện.
• “Rất nhiều người hâm mộ vì đến chậm, không mua được vé, bèn hóa ra phẫn uất và chết một cách rất thể thao, nghĩa là tự tử dần bằng thuốc phiện không có giấm thanh hút vào phổi”: Quang cảnh sân quần trở nên hỗn loạn bởi sự cuồng nhiệt của người hâm mộ.
• Cụm từ “chết một cách rất thể thao”: Thể hiện sự châm biếm, mỉa mai sâu sắc của tác giả.

→ Qua những chi tiết miêu tả sự kiện, tác giả khắc họa một khung cảnh hỗn loạn và nực cười. Cách dựng bối cảnh này nhằm tạo ấn tượng, kích thích sự tò mò và hứng thú cho người đọc.

→ Giọng điệu trần thuật chính của tác phẩm mang tính tự sự, nhưng đậm chất châm biếm, trào phúng.

2. Câu văn này có thể gợi lên ấn tượng gì về nhân vật Xuân Tóc Đỏ?

Gợi ý trả lời:

– Ấn tượng về nhân vật Xuân Tóc Đỏ: là người đáng tin cậy, luôn là điểm tựa vững chắc trong những lúc khó khăn nhất.

3. Người kể chuyện đã miêu tả chân dung các nhân vật bằng giọng điệu như thế nào?

Gợi ý trả lời:

– Giọng điệu: khách quan, trung lập

4. Đoạn văn cho thấy điều gì về bản chất của cuộc bài binh bố trận được nhà nước thuộc địa triển khai trước một sự kiện chính trị quan trọng?

Gợi ý trả lời:

Phản ánh bản chất của việc sử dụng quyền lực và tầm ảnh hưởng để kiểm soát và tác động đến cộng đồng.

5. Lí do sự hài lòng của các đối tượng tham dự sự kiện đã được diễn tả như thế nào?

Gợi ý trả lời:

Việc Tổng cục không đề cử Hải và Thụ mà chỉ chọn Xuân, người chưa từng đạt quán quân, được coi là một hành động ngầm đầy kiêu ngạo.

6. Sự cường điệu trong cách miêu tả phản ứng của vua Xiêm mang lại hiệu quả nghệ thuật gì?

Gợi ý trả lời:

Thể hiện những biểu cảm lố bịch, tạo nên tiếng cười cho một vị vua lãnh đạo đất nước. Bạn đang làm rất tốt khi diễn đạt lại câu văn một cách chính xác! Keep up the great work!

7. Các quan chức nhà nước có động thái gì nhằm cứu vãn tình hình? Các động thái đó mang tính chất khôi hài như thế nào?

Gợi ý trả lời:

– Động thái cứu vãn tình thế: tìm đến Xuân Tóc Đỏ để nhờ giúp sau khi thua quân Xiêm.

– Sự khôi hài: tỏ ra nịnh bợ vì lo sợ quân Xiêm sẽ kéo quân sang trả thù.

8. Nhịp điệu trần thuật ở đoạn này có ý gì đáng chú ý?

Gợi ý trả lời:

Nhịp trần thuật dồn dập, bộc lộ sự khẩn trương, lo âu và sợ hãi trước mối đe dọa từ quân Xiêm La.

9. Bạn có liên tưởng gì đến thực tế thường diễn ra sau một sự kiện thể thao mà bạn được biết?

Gợi ý trả lời:

Trong thực tế, sau mỗi sự kiện thể thao, phỏng vấn vận động viên sau trận đấu thường là hoạt động phổ biến.

10. Cách xưng hô của nhân vật Xuân Tóc Đỏ có gì đáng chú ý?

Gợi ý trả lời:

Cách xưng hô: công chúng – ta; mi – ta -> thể hiện lối xưng hô “trịch thượng của một người tự coi mình là vĩ nhân”.

11. Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn có ý nghĩa nghệ thuật như thế nào?

Gợi ý trả lời:

Những ghi chú trong ngoặc đơn là biện pháp nghệ thuật chêm xen, nhằm mục đích làm tăng thêm tính chi tiết cho hành động và lời nói của nhân vật.

12. Có thể dùng những từ ngữ gì để khái quát về tính chất phản ứng của đám đông được thể hiện qua đoạn này?

Gợi ý trả lời:

Có thể sử dụng những từ ngữ như: hỗn loạn, thiếu hiểu biết, dễ tin để khái quát phản ứng của đám đông trong đoạn văn.

* Sau khi đọc – Soạn văn 12 Xuân Tóc Đỏ cứu quốc

Nội dung chính: 

Tác phẩm miêu tả một trận đấu quần vợt hài hước giữa Xuân Tóc Đỏ và một quán quân người Xiêm, qua đó thể hiện giọng văn châm biếm của nhà văn đối với những kẻ giàu có lố bịch ở miền Bắc thời bấy giờ.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc

Câu 1 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Tóm tắt các sự việc chính được kể trong đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc bằng một sơ đồ phù hợp.

Gợi ý trả lời:

Vua Xiêm đến Bắc Kỳ => Xuân Tóc Đỏ đăng ký thi quần vợt => Dùng mưu mẹo để giành chiến thắng => Vào chung kết đối đầu với quán quân Xiêm => Nhận lệnh “phải thua” => Tận dụng cơ hội để ngụy biện “hi sinh vì nghĩa lớn” => Được đám đông tung hô là “anh hùng cứu quốc” và vĩ nhân của dân tộc.

Câu 2 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Xác định ngôi kể, điểm nhìn đã được nhà văn lựa chọn và ý nghĩa của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc làm sáng tỏ bản chất hiện thực theo khám phá và quan niệm của ông?

Gợi ý trả lời:

– Ngôi kể thứ ba – người kể chuyện ẩn danh => ý nghĩa: người kể đứng ngoài câu chuyện, dẫn dắt người đọc qua từng chi tiết nhưng vẫn khéo léo lồng ghép tư tưởng và quan điểm của tác giả.

– Điểm nhìn trần thuật: Khách quan từ góc nhìn của người ngoài cuộc => ý nghĩa: giúp thể hiện rõ giọng điệu châm biếm, đả kích của nhà văn.

Câu 3 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Theo bạn, tình huống nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt của toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích? Hãy phân tích tính chất của tình huống đó.

Gợi ý trả lời:

– Tình huống then chốt tạo nên kịch tính là khi Xuân Tóc Đỏ chơi xấu hai quán quân thực sự để giành quyền tham gia thi đấu với quán quân Xiêm.

– Phân tích: Bởi Xuân là một kẻ lưu manh, xảo quyệt nên để gây ấn tượng với gia đình ông Văn Minh, hắn phải sử dụng mưu kế. Sau khi thành công vào chung kết với quán quân Xiêm, chuỗi sự kiện tiếp theo mới xảy ra, và cuối cùng hắn được tôn vinh là “anh hùng cứu quốc”.

Câu 4 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Phân tích nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng. Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho bạn liên tưởng đến thể loại văn học nào có đặc điểm hình thức tương tự?

Gợi ý trả lời:

– Phân tích nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện: Sử dụng giọng nói lớn, trèo lên nóc xe ô tô để đứng, xưng “ta” và gọi dân chúng là “mi”. Hắn đưa ra những lý do rất hợp lý như “cứu nguy” và đại diện cho hòa bình.

– Những ghi chú trong ngoặc đơn của người kể chuyện khiến ta liên tưởng đến thể loại kịch, nơi các ghi chú thường mô tả hành động, cử chỉ, biểu cảm và cảm xúc của nhân vật.

>> Xem thêm: Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ – Nguyễn Đình Thi (hay nhất, ngắn) <<

Câu 5 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Nêu nhận xét khái quát về sự tương đồng và khác biệt giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ của nhân vật ở đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.

Gợi ý trả lời:

– Điểm tương đồng: Cả hai đều mang màu sắc giễu nhại và mỉa mai.

– Điểm khác biệt: Ngôn ngữ của người kể chuyện có sắc thái khách quan hơn nhờ sử dụng ngôi thứ ba; trong khi ngôn ngữ của nhân vật trong đoạn trích thay đổi theo tình huống truyện, lúc thì gấp gáp, khi thì nghiêm túc, và đôi khi thể hiện sự trịch thượng.

Câu 6 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Tìm những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa và nghịch ngữ trong văn bản.

Gợi ý trả lời:

– Nói mỉa:

• Người ta đồn rằng có rất nhiều người hâm mộ vì đến muộn, không mua được vé, liền phẫn uất và “chết một cách rất thể thao”, tức là tự tử dần dần bằng thuốc phiện không có giấm thanh, hút vào phổi.
• Công chúng liên tục vỗ tay hoan hô Xuân, trong khi trên khán đài, đức vua Xiêm để lộ hết sự thịnh nộ của một vị thiên tử “thế thiên hành đạo” ở vương quốc hàng triệu con voi.
• Như một vĩ nhân khiêm nhường, hắn giơ nắm đấm chào loài người, nhảy xuống đất, lên xe hơi. Rồi dàn xe của những người bạn thân của hắn nổ máy chạy đi, bỏ lại đám công chúng mấy nghìn người đầy bùi ngùi và xúc động.

– Nghịch ngữ:

• Nghĩa là bản chức yêu cầu ngài bảo tài tử của ngài phải thua ngay nhà vô địch Xiêm!
• Hỡi quần chúng! Mi không hiểu gì, mi oán ta! Nhưng ta vẫn yêu quý mi dù mi không biết lòng ta!

Câu 7 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Đoạn trích đã cho ta thấy điều gì về phong cách hiện thực của nhà tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng? Nêu một số thủ pháp được nhà văn sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực cho các trang viết của mình.

Gợi ý trả lời:

– Vũ Trọng Phụng quan niệm: “tiểu thuyết là sự thật của đời sống”, văn học phải “nhìn thẳng vào thực tế, can đảm phân tích và phơi bày thực trạng xã hội”. Ông cho rằng cuộc đời là một tấn hài kịch, nơi mà đồng tiền và số phận đóng vai trò đạo diễn chính => phong cách hiện thực của ông là phản ánh một cách trần trụi hiện thực đầy nhơ nhuốc bằng giọng điệu châm biếm và mỉa mai.

– Một số thủ pháp mà nhà văn sử dụng để tăng khả năng khắc họa hiện thực gồm: cường điệu, châm biếm, nghịch ngữ và giọng văn trào phúng.

Câu 8 trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Bạn suy nghĩ gì về trạng thái bị thôi miên và lên đồng của một xã hội, như thực tế được miêu tả trong đoạn trích.

Gợi ý trả lời:

Đoạn trích châm biếm một xã hội ngu muội, bị lừa phỉnh bởi những kẻ xảo quyệt. Họ bị mê hoặc bởi quyền lực và sự giả dối của những kẻ giàu có, dễ dàng bị cuốn theo đám đông và cũng dễ bị xoa dịu. Đây là trạng thái tâm lý của những người thiếu nhận thức đúng đắn trong cuộc sống, bị che mờ tâm hồn bởi vẻ hào nhoáng bề ngoài.

>> Xem thêm: Soạn bài Năng lực sáng tạo – Ngữ văn 12 (Ngắn nhất) <<

* Kết nối đọc – viết 

Đề bài trang 18 SGK Ngữ văn 12 Tập 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu ấn tượng của bạn về khả năng của tiểu thuyết trong việc diễn tả bức tranh đời sống, thời đại qua học đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.

Gợi ý trả lời:

Đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” phơi bày một xã hội vừa phi lý vừa hợp lý, khiến người đọc nhận ra rằng câu chuyện hài hước này bắt nguồn từ chính cuộc sống hàng ngày, từ thực tế mà họ trải nghiệm mỗi ngày.

Thông qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ – một kẻ cơ hội, xảo trá, học đòi làm sang, tác giả đã khắc họa một bức tranh sống động về xã hội u mê, lố lăng một cách chân thực. Hiện thực này càng được khắc sâu hơn qua thể loại tiểu thuyết, nơi tác giả có thể tự do phơi bày mọi sự thật trần trụi và chi tiết của xã hội qua từng góc khuất của đời sống.

Tổng kết

Trên đây là bài hướng dẫn soạn văn Xuân Tóc Đỏ cứu quốc trong chương trình Ngữ văn 12 do kienthucthpt.com biên soạn. Hy vọng nội dung bài viết này sẽ mang lại cho các em nhiều kiến thức bổ ích trong quá trình học tập. Chúc các em có một năm học cuối cấp thành công!