Lý thuyết bài 9 sử 10 – Văn minh Đông Nam Á thời kì cổ trung đại

Tóm tắt lý thuyết Lịch sử lớp 10 Bài 9: “Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ trung đại” trong sách Kết nối tri thức, ngắn gọn và dễ hiểu nhất, sẽ giúp học sinh nắm chắc kiến thức trọng tâm và ôn luyện hiệu quả để học tốt môn Lịch Sử lớp 10.

Cơ sở tự nhiên văn minh Đông Nam Á thời kì cổ trung đại

Vị trí địa lí

Đông Nam Á là khu vực bao gồm các bán đảo và quần đảo trải dài từ Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương. Hiện nay, khu vực này bao gồm 11 quốc gia, được chia thành hai nhóm: Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.

Vị trí địa lí khu vực Đông Nam Á

Đông Nam Á tọa lạc trên tuyến đường hàng hải quan trọng kết nối Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, được ví như “ngã tư đường”, là cầu nối giữa các nền văn minh lớn trên thế giới.

Điều kiện tự nhiên

• Đông Nam Á có hệ thống sông ngòi phong phú, đất đai màu mỡ, và đa số các quốc gia trong khu vực chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Hầu hết các quốc gia đều có đường bờ biển.
• Trên nền tảng điều kiện tự nhiên thuận lợi, khu vực Đông Nam Á đã phát triển nền văn minh bản địa – văn minh nông nghiệp lúa nước trước khi tiếp xúc với văn minh Trung Hoa và Ấn Độ.
• Biển không chỉ cung cấp nguồn tài nguyên dồi dào mà còn là con đường giao thương quan trọng, kết nối Đông Nam Á với các tuyến đường biển quốc tế. Do đó, cư dân Đông Nam Á sớm phát triển các hoạt động khai thác biển và buôn bán bằng đường biển.

Nông dân cấy lúa nước tại Thái Lan

>> Xem thêm: Thành tựu cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 | Sgk sử 10

Cơ sở xã hội

Cư dân, tộc người

Đông Nam Á là khu vực đa dạng về tộc người với hàng trăm nhóm dân cư khác nhau. Các nhóm dân cư này được phân chia thành nhiều ngữ hệ và nhóm ngôn ngữ khác nhau.

Ngữ hệ Nam Á

• Phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á lục địa, trong đó một số quốc gia sử dụng làm quốc ngữ, như: tiếng Việt, tiếng Khmer.
• Gồm hai nhóm ngôn ngữ chính: nhóm Môn-Khmer và nhóm Việt-Mường.

Ngữ hệ Thái-Kadai

• Phân bố chủ yếu ở Lào, Thái Lan, Nam Trung Quốc, vùng núi Myanmar và Việt Nam.
• Gồm hai nhóm ngôn ngữ chính: nhóm Tày-Thái và nhóm Kadai.

Ngữ hệ Mông-Dao

• Phân bố chủ yếu ở Myanmar, Việt Nam, Lào và Thái Lan.
• Gồm nhóm ngôn ngữ Mông-Dao.

Ngữ hệ Nam Đảo

• Phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á hải đảo, với một phần nhỏ ở vùng Tây Nguyên Việt Nam, vùng duyên hải Thái Lan và Myanmar.
• Gồm nhóm ngôn ngữ Malay-Polynesia.

Ngữ hệ Hán-Tạng

• Nhóm Hán phân bố chủ yếu ở các thành phố lớn của khu vực Đông Nam Á; nhóm Tạng-Miến chủ yếu phân bố ở Đông Nam Á lục địa.
• Gồm hai nhóm ngôn ngữ chính: nhóm Hán và nhóm Tạng-Miến.

Sự đa dạng về tộc người đã giúp cư dân Đông Nam Á sáng tạo nên một nền văn minh bản địa với những sắc thái địa phương vô cùng phong phú.

>> Xem thêm: Thành tựu, ý nghĩa cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Tổ chức xã hội 

• Cư dân Đông Nam Á quần tụ trên một vùng lãnh thổ nhất định, hình thành các tổ chức xã hội đầu tiên, trong đó làng là tổ chức xã hội phổ biến nhất (với tên gọi khác nhau tùy theo từng khu vực).
• Sự phát triển nội tại của các tổ chức xã hội này đã tạo cơ sở cho sự ra đời của những quốc gia đầu tiên, đặt nền móng cho sự hình thành của nền văn minh Đông Nam Á.

Ảnh hưởng của trực tiếp từ nền văn minh Ấn Độ và Trung Hoa

Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ

• Đông Nam Á đã chọn lọc và tiếp thu những ảnh hưởng từ văn minh Ấn Độ thông qua quá trình tiếp xúc và giao thương, chủ yếu diễn ra qua con đường buôn bán bằng đường biển.
• Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ được thể hiện rõ rệt trong nhiều lĩnh vực như chính trị, tư tưởng, tôn giáo, văn hóa, nghệ thuật,…

Ảnh hưởng của nền văn minh Trung Hoa

• Sự tiếp xúc và giao thương giữa Trung Quốc với Đông Nam Á đã diễn ra từ rất sớm, đặc biệt là qua các cuộc xâm lược và thống trị của các triều đại phong kiến Trung Quốc đối với các nước láng giềng.
• Văn minh Trung Hoa đã ảnh hưởng đến một số quốc gia khu vực Đông Nam Á trên nhiều lĩnh vực như tư tưởng chính trị, văn hóa, giáo dục, văn học – nghệ thuật,… với mức độ khác nhau, trong đó Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc hơn.

Kinh đô Huế ( Việt Nam) ảnh hưởng kiến trúc từ Trung Hoa